Definicja insidera - Komisja Nadzoru Finansowego

Lp.PytanieOdpowiedź
1.Czy definicja „osób pełniących obowiązki zarządcze” obejmuje prokurentów?
Definicja osób pełniących obowiązki zarządcze nie obejmuje prokurentów. Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa unormowanym w art. 1091 -1099 kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 1091 § 1 k.c. prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jednakże w określonych sytuacjach prokurent może zostać uznany za osobę pełniącą obowiązki zarządcze, jeżeli prokurent będzie pełnił funkcje kierownicze, miał stały dostęp do informacji poufnych dotyczących pośrednio lub bezpośrednio emitenta oraz uprawnienia do podejmowania decyzji zarządczych mających wpływ na dalszy rozwój i perspektywy gospodarcze emitenta.
2.
Czy prezesa spółki zależnej od emitenta należy uznać za osobę zarządzającą emitenta w przypadku, gdy ma on uprawnienia do podejmowania decyzji mających bezpośredni wpływ na rozwój i perspektywy grupy kapitałowej emitenta oraz ma on dostęp do informacji poufnej w zakresie skonsolidowanych wyników finansowych emitenta? Ponadto, wkład spółki zależnej w wyniki skonsolidowane emitenta jest istotny.
Użyte w art. 3 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia MAR pojęcie osoby pełniącej obowiązki zarządcze oznacza osobę bezpośrednio związaną z emitentem. Charakter związków, który decyduje o uznaniu danej osoby za osobę pełniącą obowiązki zarządcze określony został w literze a) i b) tego przepisu. Aby uznać daną osobę za osobę pełniącą obowiązki zarządcze musi ona być członkiem organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego emitenta, lub pełnić u niego funkcje kierownicze. Powyższą interpretację potwierdza angielska wersja językowa rozporządzenia MAR. W konsekwencji, osoba opisana w niniejszym pytaniu nie może zostać uznana za osobę pełniącą obowiązki zarządcze.
3.
Jak należy rozumieć „decyzje zarządcze mające wpływ na dalszy rozwój i perspektywy gospodarcze podmiotu”, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 25 lit. b rozporządzenia MAR?
Przez uprawnienia do podejmowania decyzji zarządczych mających wpływ na dalszy rozwój spółki, należy rozumieć rzeczywiste uprawnienia do podejmowania decyzji, które mają wpływ na rozwój spółki. Nie chodzi o decyzje podejmowane w związku z bieżącą działalnością podmiotu, ale o decyzje strategiczne. Kwestię podejmowania decyzji zarządczych należy jednak rozpatrywać w okolicznościach konkretnego przypadku.
4.
Czy definicja „osób blisko związanych” obejmuje:
•    Konkubinat i inne nieformalne związki – nie (ale, patrz też pkt 5).
Art. 2 pkt 26 lit. a rozporządzenia MAR dotyczy jedynie związków, które są uznawane w świetle prawa krajowego za równoważne związkowi małżeńskiemu.
W polskich przepisach nie ma takich związków.
•    Małżeństwa w separacji i takie kiedy małżonkowie nawet bez formalnej separacji nie utrzymują kontaktu i nie mieszkają razem –  tak (ale, patrz też pkt 5).
W polskich przepisach separacja nie powoduje ustania związku małżeńskiego.
•    Niepełnoletnie dzieci będące na utrzymaniu osoby pełniącej obowiązki zarządcze – tak (ale, patrz też pkt 5).
Definicja osób blisko związanych obejmuje również niepełnoletnie dzieci będące na utrzymaniu osoby pełniącej obowiązki zarządcze, zgodnie z prawem krajowym. Przez „utrzymywanie dziecka” należy na gruncie polskich przepisów rozumieć, określony w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, ciążący na rodzicach obowiązek alimentacyjny wobec dziecka.
•    Powinowatych (w szczególności teściowie, pasierb) – tak.
Status członka rodziny w świetle polskich przepisów obejmuje zarówno krewnych, jak i powinowatych. Zatem osobami blisko związanymi będą ci krewni i powinowaci, którzy przez co najmniej rok pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.
5.
Według jakiego prawa krajowego należy oceniać relacje, o których mowa w art. 3 pkt 26 rozporządzenia MAR (dot. definicji osoby blisko związanej: małżonek/partner, dziecko)? Czy według prawa krajowego właściwego dla zawarcia związku partnerskiego, czy według prawa krajowego właściwego dla relacji rodzic – dziecko?
Zgodnie z art. 3 pkt 26 lit. a i b rozporządzenia MAR, przez osobę blisko związaną należy rozumieć małżonka lub partnera uznawanego zgodnie z prawem krajowym za równoważnego z małżonkiem, jak również dziecko będące na utrzymaniu zgodnie z prawem krajowym. Relacje, o których mowa w powołanym przepisie należy oceniać według prawa krajowego właściwego dla państwa, w którym związek został zawarty lub właściwego prawa krajowego regulującego stosunki między rodzicami a dziećmi.
6.
Czy definicja „osób blisko związanych” obejmuje:
•    Spółkę należącą do grupy kapitałowej emitenta – nie.
W tym przypadku powiązanie jest przez związek kapitałowy.
•    Spółkę należącą do grupy kapitałowej emitenta, w której „osoba pełniąca obowiązki zarządcze” lub „osoba blisko związana” pełni obowiązki zarządcze – tak.
W tym wypadku powiązanie jest przez osobę zarządzającą.
•    FIZ utworzony „na potrzeby” osoby pełniącej obowiązki zarządcze – tak.
W szczególności jeżeli osoba zarządzająca jest jedynym jego uczestnikiem.
7.
Co oznacza zwrot użyty w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR „obowiązki zarządcze pełni” i czy jest on tożsamy z pojęciem „osoba pełniąca obowiązki zarządcze”? Czy osobą blisko związaną jest podmiot, w którym członkiem rady nadzorczej jest osoba pełniąca obowiązki zarządcze w strukturze emitenta?
Użyty w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR zwrot „obowiązki zarządcze pełni” nie jest tożsamy ze zdefiniowanym w art. 3 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia MAR pojęciem „osoba pełniąca obowiązki zarządcze”. Zwrot ten odnosi się bowiem do wykonywania funkcji zarządzających czy też wykonawczych w danym podmiocie. W spółce akcyjnej, zgodnie z art. 368 § 1 ksh, obowiązki zarządcze pełni jedynie zarząd spółki (prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje). Na powyższy sposób interpretacji wskazuje obowiązujący w polskim systemie prawnym dualistyczny model organów spółek kapitałowych, który zakłada rozdział funkcji zarządczych i nadzorczych, a także zakaz łączenia stanowisk w organach zarządzających oraz nadzorczych. Ponadto ksh jednoznacznie wskazuje, iż rada nadzorcza nie może wydawać zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Zatem w sytuacji, gdy „osoba pełniąca obowiązki zarządcze” bądź osoba, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. a, b lub c rozporządzenia MAR, pełni w innym podmiocie wyłącznie obowiązki nadzorcze (np. funkcję członka rady nadzorczej w spółce akcyjnej), podmiot taki nie jest „osobą blisko związaną”.
8.
Czy przesłanki zawarte w definicji osoby blisko związanej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR muszą być spełnione łącznie czy też mają charakter rozłączny?
Przesłanki zawarte w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR, są niezależne od siebie i należy je stosować rozłącznie. Dla lepszego zrozumienia tego zagadnienia i na potrzeby tej odpowiedzi, zdefiniujemy:
•    osobę prawną, grupę przedsiębiorstw lub spółkę osobową, jako podmiot,
•    osobę pełniącą obowiązki zarządcze lub osobę, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. a, b lub c jako insider.

Za osobę blisko związaną, w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR uznaje się zatem podmiot, jeżeli jest spełniona chociażby jedna z czterech poniższych przesłanek:
a)    insider pełni obowiązki zarządcze w podmiocie (ale patrz też odpowiedź pkt 2 ),
b)    insider sprawuje pośrednią lub bezpośrednią kontrolę nad podmiotem,
c)    podmiot został utworzony, by przynosić korzyści insiderowi,
d)    interesy gospodarcze podmiotu są w znacznym stopniu zbieżne z interesami insidera.
9.
Jak należy rozumieć przesłankę sprawowania pośredniej lub bezpośredniej kontroli zawartą w definicji osoby blisko związanej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d) rozporządzenia MAR?
Sprawowanie pośredniej lub bezpośredniej kontroli nad podmiotem, o której mowa w tym przepisie, oznacza związek zachodzący pomiędzy insiderem a tym podmiotem, taki jak między przedsiębiorstwem dominującym i przedsiębiorstwem zależnym, we wszystkich przypadkach, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r.
10.
Jak należy rozumieć „przynoszenie korzyści”, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR?
To pojęcie można określić wyłącznie w konkretnym stanie faktycznym. Dla przykładu można wskazać fundusz inwestycyjny zamknięty, w którym osoba zarządzająca lub osoba blisko związana pozostaje jedynym uczestnikiem.
11.
 Czy obowiązek powiadomienia o dokonanej transakcji zaistnieje również w przypadku transakcji zawieranych przez bank w ramach własnej działalności inwestycyjnej w przypadku, gdy bank, jako osoba prawna będzie osobą blisko związaną z osobą pełniącą obowiązki zarządzające u emitenta tych instrumentów finansowych?
Zgodnie z rozporządzeniem MAR, transakcje zawierane przez bank w ramach własnej działalności inwestycyjnej podlegają obowiązkom notyfikacyjnym, jeżeli bank jest osobą blisko związaną z osobą pełniącą obowiązki zarządcze u emitenta.
12.
 Czy jeśli członkiem rady nadzorczej emitenta będzie członek zarządu domu maklerskiego i ten dom maklerski będzie dla emitenta pełnił funkcję animatora, to transakcje wynikające z pełnienia tej funkcji będą wymagały raportowania?
Zgodnie z rozporządzeniem MAR, transakcje wynikające z pełnienia przez dom maklerski funkcji animatora emitenta, w przypadku gdy członkiem rady nadzorczej emitenta jest członek zarządu domu maklerskiego, podlegają obowiązkom notyfikacyjnym.
13.
Czy emitent jest osobą blisko związaną w stosunku do osoby pełniącej obowiązki zarządcze w ramach tego emitenta? Czy w związku z tym emitent jest zobowiązany w trybie art. 19 rozporządzenia MAR notyfikować o zawartych przez siebie transakcjach na akcjach własnych, emisji lub wykupie wyemitowanych obligacji?
Emitent nie jest osobą blisko związaną z osobą pełniącą obowiązki zarządcze w strukturze tego emitenta. Inne rozumienie art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d rozporządzenia MAR pozostawałoby w sprzeczności z celem wprowadzenia przepisów dotyczących powiadamiania o transakcjach, o których mowa w art. 19 ust. 1 rozporządzenia MAR.   Tym samym emitent nie będzie zobowiązany, w trybie art. 19 rozporządzenia MAR, notyfikować o zawartych przez siebie transakcjach na akcjach własnych, emisji lub wykupie wyemitowanych obligacji.
14.
Jeśli członkiem rady nadzorczej emitenta będzie np. członek zarządu TFI, wówczas, czy dane TFI będzie osobą blisko związaną biznesowo? Czy oznacza to, że wszystkie fundusze inwestycyjne zarządzane przez to TFI także będą osobami blisko związanymi? A jeśli nie wszystkie, to od czego to będzie zależeć?
W przedstawionym stanie faktycznym TFI będzie osobą blisko związaną, przy czym należy pamiętać o ograniczeniach dotyczących TFI, wynikających z art. 65 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (uofi). Natomiast fundusze inwestycyjne zarządzane przez dane TFI nie będą osobami blisko związanymi. Powyższe wynika z faktu, iż zgodnie z uofi, fundusz inwestycyjny nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa. Brak zależności wynika wprost z art. 4 ust. 4 uofi, zgodnie z którym fundusz nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa, spółki zarządzającej ani od osoby posiadającej bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników. Dodatkowo należy wskazać, iż zgodnie z art. 10 uofi,  towarzystwo i depozytariusz działają niezależnie i w interesie uczestników funduszu inwestycyjnego.
15.
Jeśli członkiem rady nadzorczej emitenta jest członek komitetu inwestycyjnego TFI, to czy TFI będzie osobą blisko związaną z tym członkiem rady nadzorczej?
W takim przypadku TFI nie jest osobą blisko związaną z członkiem rady nadzorczej emitenta w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 26 lit. d) rozporządzenia MAR.  Stosownie do tego przepisu, aby uznać dany podmiot za podmiot blisko związany z osobą pełniącą obowiązki zarządcze, osoba ta musi pełnić obowiązki zarządcze również w tym podmiocie. Pod pojęciem wykonywania obowiązków zarządczych należy rozumieć prowadzenie spraw podmiotu oraz jego reprezentowanie. Komitet inwestycyjny nie wypełnia w TFI takich zadań, a zatem w konsekwencji TFI nie może zostać uznane za osobę blisko związaną.
16.
Czy komitet inwestycyjny TFI można uznać za organ administracyjny FIZ (emitenta certyfikatów inwestycyjnych), o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 25 lit. a rozporządzenia MAR?
Przez pojęcie „organu administracyjnego”, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 25 lit. a rozporządzenia MAR nie należy rozumieć komitetu inwestycyjnego FIZ. Komitet inwestycyjny będący ciałem doradczym nie pełni funkcji administracyjnych w TFI.
17.
Jakie dane na temat osób pełniących obowiązki zarządcze oraz osób blisko z nimi związanych powinny znaleźć się na liście, o której mowa w art. 19 ust. 5 rozporządzenia MAR? Gdzie znajduje się wskazanie tych elementów w regulacjach prawnych bądź stanowiskach?
Zgodnie z rozporządzeniem MAR, emitent jest zobowiązany do sporządzenia listy wszystkich osób pełniących obowiązki zarządcze oraz osób blisko z nimi związanych. Brak jest jednak wymogów formalnych w zakresie sposobu prowadzenia listy. Emitent powinien prowadzić listę tak, by w każdym czasie możliwe było ustalenie powodu, dla którego dana osoba lub dany podmiot zostały uznane za osoby blisko związane z konkretną osobą pełniącą obowiązki zarządcze, a także by możliwe było jednoznaczne ustalenie tożsamości osób umieszczonych na liście. Na emitencie ciąży również obowiązek aktualizacji listy. Ułatwieniem dla emitenta w zakresie zarządzania taką listą mogłoby być zamieszczanie na liście danych kontaktowych osób blisko związanych. Przepisy prawa tej kwestii jednak nie regulują.
18.
W jaki sposób „osoby pełniące obowiązki zarządcze” mają ustalać podmioty gospodarcze (osoby prawne, spółki osobowe) zarządzane lub kontrolowane przez członków rodzin, gdy odmawiają oni udzielenia informacji o tych faktach? Czy wystarczające do zwolnienia się z odpowiedzialności za brak informacji będzie pisemne zobowiązanie członka rodziny do przedstawienia informacji o powiązaniach osobowych lub kapitałowych?
Osoby pełniące obowiązki zarządcze powinny dołożyć należytej staranności oraz powinny udokumentować próbę ustalenia podmiotów gospodarczych zarządzanych lub kontrolowanych przez członków swoich rodzin. W szczególności obowiązek można uznać za wykonany poprzez odebranie odpowiednich oświadczeń od członków rodziny, w takiej formie, która pozwala na późniejsze udokumentowanie tych zdarzeń. W przypadku odmowy złożenia oświadczenia, osoby pełniące obowiązki zarządcze powinny mieć możliwość udokumentowania, że zażądały złożenia takiego oświadczenia (np. poprzez nadanie listu poleconego). Oceny należytej staranności dokonuje się w oparciu o konkretne okoliczności.
19.
W jaki sposób, chcąc dołożyć należytej staranności powinna się zachować „osoba pełniąca obowiązki zarządcze” próbując informować osoby blisko związane, gdy np. nie jest możliwe uzyskanie odpowiedniego potwierdzenia od takiej osoby blisko związanej np. z powodu braku relacji (głównie przy osobach prawnych), czy też z powodu różnego rodzaju „konfliktów” np. w rodzinie?
Zgodnie z rozporządzeniem MAR, osoba pełniąca obowiązki zarządcze jest zobowiązana do powiadomienia na piśmie osób blisko z nią związanych o ich obowiązkach wynikających z art. 19 MAR oraz do przechowywania kopii tych powiadomień. Osoba pełniąca obowiązki zarządcze powinna powiadomić osobę blisko związaną w taki sposób, aby w przyszłości możliwe było wykazanie przez nią, że dokonała powiadomienia dochowując przy tym należytej staranności (np. nadanie listu poleconego, czy też jeżeli jest to możliwe adnotacja adresata na kopii powiadomienia). Oceny należytej staranności dokonuje się w oparciu o konkretne okoliczności.
20.
Czy lista osób pełniących obowiązki zarządcze oraz osób blisko z nimi związanych, o której mowa w art. 19 ust. 5 rozporządzenia MAR jest listą niezależną od listy osób mających dostęp do informacji poufnych, o której mowa w art. 18 rozporządzenia MAR?
Obowiązek prowadzenia listy osób pełniących obowiązki zarządcze oraz osób blisko z nimi związanych jest obowiązkiem niezależnym od obowiązku sporządzania listy osób mających dostęp do informacji poufnych. Nie zmienia tego fakt, iż w określonych przypadkach niektóre osoby mogą znajdować się na obu listach. Inny jest również cel sporządzania wskazanych list. Rozporządzenie MAR przewiduje ponadto oddzielne sankcje w przypadku naruszenia przepisów dotyczących prowadzenia listy, o której mowa w 19 ust. 5 rozporządzenia MAR, jak również listy, o której mowa w art. 18 rozporządzenia MAR.
21.
Na kim ciąży obowiązek powiadomienia osoby blisko związanej, o którym mowa w art. 19 ust. 5 rozporządzenia MAR, w przypadku gdy osobą blisko związaną jest Spółka A, której członkiem zarządu jest małżonek (osoba blisko związana) osoby pełniącej obowiązki zarządcze, czyli w sytuacji kiedy Spółka A będzie osobą blisko związaną osoby blisko związanej?
Na wstępie należy zauważyć, że w tym przykładzie Spółka A nie jest osobą blisko związaną osoby blisko związanej (małżonka osoby pełniącej obowiązki zarządcze).  Spółka A jest osobą blisko związaną z osobą pełniącą obowiązki zarządcze u emitenta. Zgodnie natomiast z art. 19 ust. 5 rozporządzenia MAR osoby pełniące obowiązki zarządcze powiadamiają na piśmie osoby blisko z nimi związane o ich obowiązkach wynikających z niniejszego artykułu i przechowują kopię tego powiadomienia. Stąd też, w tym przykładzie obowiązek pouczenia Spółki A, o którym mowa w art. 19 ust. 5 rozporządzenia MAR, spoczywa na osobie pełniącej obowiązki zarządcze u emitenta, tj. na osobie, której małżonek jest członkiem zarządu Spółki A.