Działalność agencyjna - Komisja Nadzoru Finansowego

Data aktualizacji:

Wnioski o wpis, zmianę wpisu oraz wykreślenie w rejestrze agentów - https://wnioski.rpu.knf.gov.pl.

AKTY PRAWNE REGULUJĄCE DZIAŁALNOŚĆ AGENCYJNĄ, OBOWIĄZUJĄCE OD 1 PAŹDZIERNIKA 2018 R.

Poniższa lista aktów prawnych stanowi zbiór najważniejszych regulacji prawa krajowego w zakresie wykonywania działalności agencyjnej. Pozostałe regulacje krajowe i unijne w zakresie prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, mające wpływ również na działalność agencyjną znajdziesz na stronie dotyczącej aktów prawnych rynku ubezpieczeń - https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/regulacje_i_praktyka/regulacje_prawne/akty_prawne_rynku_ubezpieczen

Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń 

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2018 r. w sprawie wniosków o wpis do rejestru agentów ubezpieczeniowych i agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające 

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2018 r. w sprawie prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych oraz udostępniania informacji z tego rejestru 

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 maja 2018 r. w sprawie minimalnej sumy gwarancji ubezpieczeniowej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych przez agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające 

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 maja 2018 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych 

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych, czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń oraz czynności dystrybucyjnych zakładu reasekuracji 

Poniższe informacje stanowią omówienie podstawowych zasad wykonywania działalności agencyjnej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i nie obejmują wszystkich zagadnień związanych z prowadzeniem takiej działalności.

AGENT UBEZPIECZENIOWY ORAZ AGENT OFERUJĄCY UBEZPIECZENIA UZUPEŁNIAJĄCE

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń („udu”), agentem oferującym ubezpieczenia uzupełniające jest:

  • przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń
  • wpisanym do rejestru agentów
  • niebędącym instytucją kredytową w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego ani firmą inwestycyjną w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1, z późn. zm.)
  • który za wynagrodzeniem wykonuje dystrybucję ubezpieczeń jako działalność uboczną

jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

  • podstawową działalnością takiego przedsiębiorcy nie jest działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń
  • przedsiębiorca ten dystrybuuje wyłącznie ubezpieczenia uzupełniające dostarczane towary lub świadczone usługi
  • dystrybucja ubezpieczeń nie odnosi się do umowy ubezpieczenia na życie lub umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, chyba że taka umowa jest uzupełnieniem dostarczanych towarów lub świadczonych usług w ramach podstawowej działalności przedsiębiorcy.

Agent ubezpieczeniowy oznacza przedsiębiorcę, innego niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonującego działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisanego do rejestru agentów (art. 3 ust. 1 pkt 2 udu).

Agent ubezpieczeniowy oraz agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające zaliczani są do dystrybutorów ubezpieczeń (art. 3 ust. 1 pkt 8 udu), tj. podmiotów mogących wykonywać dystrybucję ubezpieczeń, oraz do pośredników ubezpieczeniowych (art. 3 ust. 1 pkt 15 udu), tj. podmiotów, które wykonują dystrybucję ubezpieczeń za wynagrodzeniem. 

Dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na:

1) doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

2) zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń

3) udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie (art. 4 ust. 1 udu

Dystrybucja ubezpieczeń polega również na:

  • udzielaniu informacji dotyczących jednej lub większej liczby umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych na podstawie kryteriów wybranych przez klienta za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów
  • opracowywaniu rankingu produktów ubezpieczeniowych obejmującego porównanie cen i produktów lub składek z tytułu umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej

w przypadku gdy klient jest w stanie pośrednio lub bezpośrednio zawrzeć umowę ubezpieczenia lub umowę gwarancji ubezpieczeniowej za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów (art. 4 ust. 2 udu).

Czynności wykonywane przez agenta ubezpieczeniowego oraz agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń w zakresie dystrybucji ubezpieczeń i w ramach prowadzonej przez nich działalności agencyjnej, nazywa się czynnościami agencyjnymi (art. 4 ust. 3 udu). 

Czynności agencyjne mogą być wykonywane odpowiednio przez agenta ubezpieczeniowego lub agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające wyłącznie przy pomocy osoby fizycznej, która spełnia łącznie następujące warunki:

1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych

2) nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo:

  • przeciwko życiu i zdrowiu
  • przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
  • przeciwko ochronie informacji
  • przeciwko wiarygodności dokumentów
  • przeciwko mieniu
  • przeciwko obrotowi gospodarczemu
  • przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
  • skarbowe

3) daje rękojmię należytego wykonywania tych czynności

4) posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe

5) zdała egzamin przeprowadzony przez zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji (art. 19 ust. 1 udu).

Osoba fizyczna, przy pomocy której agent ubezpieczeniowy i agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające zamierza wykonywać czynności agencyjne, może wykonywać te czynności po wpisaniu jej do rejestru agentów (art. 19 ust. 2 udu).

Dodatkowo, warunki, o których mowa w art. 19 ust. 1 udu muszą spełniać również:

1) agenci ubezpieczeniowi oraz agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające będący osobami fizycznymi;

2) w przypadku agentów ubezpieczeniowych oraz agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające będących spółkami nieposiadającymi osobowości prawnej:

  • wspólnicy tych spółek, o ile są osobami fizycznymi
  • w przypadku gdy wspólnikami tych spółek są osoby prawne - co najmniej połowa ich członków zarządu
  • w przypadku gdy wspólnikami tych spółek są spółki nieposiadające osobowości prawnej - co najmniej jedna osoba fizyczna z każdej spółki będącej wspólnikiem;

3) w przypadku agentów ubezpieczeniowych oraz agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające będących osobami prawnymi - co najmniej połowa ich członków zarządu (art. 19 ust. 3 udu).

Po śmierci agenta ubezpieczeniowego lub agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniając w jego miejsce może wstąpić zarządca sukcesyjny. Zarządca taki nie musi spełniać wymagań dla agentów ubezpieczeniowych lub agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające w zakresie:

  • dawania rękojmi należytego wykonywania czynności agencyjnych
  • posiadania co najmniej wykształcenia średniego lub średniego branżowego
  • zdania egzaminu przeprowadzonego przez zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji,

pod warunkiem, że czynności agencyjne będzie wykonywał przy pomocy osób fizycznych, które spełniają wymagania, o których mowa w art. 19 ust. 1 i 2 udu, o których mowa powyżej (art. 19 ust. 3a udu).

Agent ubezpieczeniowy i agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, którzy nie są osobami fizycznymi, mogą wykonywać działalność agencyjną, jeżeli:

  • posiadanie przez danych akcjonariuszy lub udziałowców co najmniej 10 % udziału w kapitale zakładowym agenta, a w przypadku agenta będącego prostą spółką akcyjną – co najmniej 10% akcji tej spółki
  • bliskie powiazania danych osób z agentem nie uniemożliwiają organowi nadzoru skutecznego sprawowania nadzoru (art. 19 ust. 4 udu). 

EGZAMINY

Osoby fizyczne, o których mowa w art. 19 ust. 1 udu oraz w art. 19 ust. 3 udu (zob. powyżej), obowiązane są do zdania egzaminu przeprowadzonego przez zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji.

Szczegółowe zasady i zakres egzaminu określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych, czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń oraz czynności dystrybucyjnych zakładu reasekuracji (zob. powyżej).

PEŁNOMOCNICTWO

Zakład ubezpieczeń udziela agentowi ubezpieczeniowemu oraz agentowi oferującemu ubezpieczenia uzupełniające pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu zakładu. Pełnomocnictwo upoważnia agentów do zawierania w imieniu zakładu ubezpieczeń umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych. Pełnomocnictwo to musi być udzielone w formie pisemnej, pod rygorem nieważności (art. 21 ust. 1 udu).

Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń określa w szczególności:

1) zakres działalności agenta ubezpieczeniowego oraz agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń

2) wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, na jaką agent ubezpieczeniowy oraz agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające mogą zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia lub jedną umowę gwarancji ubezpieczeniowej

3) obszar działalności agenta ubezpieczeniowego oraz agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające (art. 21 ust. 2 udu).

Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw (art. 21 ust. 4).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego lub przez agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego taki agent działa. Przepisu art. 429 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny nie stosuje się (art. 20 ust. 1 udu). Zasada ta odnosi się do tzw. agentów wyłącznych, tj. agentów wykonujących czynności agencyjne na rzecz lub w imieniu jednego zakładu ubezpieczeń w ramach tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. 

Agent ubezpieczeniowy i agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tzw. multiagent), odpowiadają za szkody powstałe z tytułu wykonywania tych czynności wyrządzone klientowi lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej (art. 20 ust. 2 udu).

Agent ubezpieczeniowy oraz agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające odpowiadają za naruszenie przepisów udu, ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub szkody wyrządzone klientom w wyniku bezprawnego działania lub zaniechania, przez osobę fizyczną wykonującą czynności agencyjne na podstawie udzielonego przez nich upoważnienia (art. 20 ust. 4a udu).

W zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania działalności agencyjnej agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej (art. 20 ust. 3 udu).

W zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania działalności agencyjnej agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej (art. 20 ust. 4).

Wskazane wyżej umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej i umowa gwarancji ubezpieczeniowej, obejmują szkody wyrządzone przez agenta ubezpieczeniowego albo przez agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające w związku z działalnością wykonywaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych państw członkowskich Unii Europejskiej (art. 20 ust. 5 udu). 

Agent ubezpieczeniowy i agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, którzy nie spełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, wnoszą opłatę na rzecz budżetu państwa za każdy rok kalendarzowy pozostawania bez ochrony ubezpieczeniowej lub gwarancyjnej. Wniesienie opłaty nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej (art. 20 ust. 8 udu). Wysokość opłaty jest uzależniona od okresu pozostawania agenta ubezpieczeniowego lub agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające bez ochrony ubezpieczeniowej lub gwarancyjnej w każdym roku kalendarzowym i wynosi równowartość w złotych kwoty:

1) 200 euro - w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni

2) 500 euro - w przypadku gdy okres ten przekracza 3 dni, ale nie przekracza 14 dni

3) 1000 euro - w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni (art. 20 ust. 9 udu).

Równowartości w złotych wyrażonych w euro kwot przelicza się według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w tabeli kursów nr 1 w roku, w którym organ nadzoru dokonał wezwania, o którym mowa w art. 20 ust. 12 (art. 20 ust. 10 udu).

Szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia z dnia 18 maja 2018 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych (zob. powyżej).