na wstępie chciałem serdecznie podziękować za zaproszenie przedstawicieli organu nadzoru na 10. Jubileuszowy Kongres PIU. Zawsze bardzo chętnie uczestniczymy w tym wydarzeniu, bowiem rozmowy są tutaj prowadzone w bardzo otwartej atmosferze i dyskutowane są tematy ważne dla sektora ubezpieczeniowego. 

I

Jednym z najistotniejszych celów nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym jest zapewnienie jego stabilności i bezpieczeństwa. Celem nadzoru jest również zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Tym niemniej, niezależnie od poziomu zaangażowania w ochronę klienta, tylko wypłacalne zakłady ubezpieczeń są w stanie realizować zobowiązania wynikające z zawartych umów ubezpieczenia. 

Patrząc na obraz rynku na koniec 2022 r. i wypracowane wyniki chciałem podkreślić, że stabilność sektora jest zachowana i wszystkie podmioty spełniają wymogi wypłacalności. Obecnie dbanie o stabilność sektora ubezpieczeniowego wydaje się być kluczowe – obserwujemy wiele zjawisk w otoczeniu zakładów ubezpieczeń, mających negatywny wpływ na sytuację zarządzanych przez Państwa podmiotów. Obserwowane ryzyka uwzględniliśmy w tegorocznej edycji testów warunków skrajnych, których scenariusze były kalibrowane przy współpracy z Państwem. W dzisiejszym wystąpieniu chciałem podkreślić znaczenie inflacji, która wpływa na wzrost kosztów prowadzonej działalności, w tym na wzrost średniej wartości szkody we wszystkich liniach biznesowych. A dodatkowo zmiany klimatu, powodują zwiększenie częstości występowania zjawisk pogodowych. 

Wszystkie te czynniki powodują obniżenie rentowności prowadzonego biznesu już dzisiaj lub negatywnie rokują na przyszłość. Dlatego zachęcam Państwa do spojrzenia na własne podmioty i dokonania oceny czy nie należy podjąć działań w kierunku utrzymania lub poprawy rentowności, albo usprawnienia systemu zarządzania, w szczególności systemu zarządzania ryzykiem. 

II

Temat przewodni Kongresu to regulacje dla dobra klienta, a dokładniej próba oceny, ile wolnego rynku pozostało w sektorze ubezpieczeniowym. I czy z punktu widzenia interesów klienta rynku ubezpieczeniowego cierpimy na nadmiar czy na niedobór regulacji. 

Osobiście cieszę się, że ten motyw przewodni został wybrany, bo temat regulacji przewija się przez wiele Kongresów Polskiej Izby Ubezpieczeń i jest przedstawiany w kontekście negatywnym jako ciężar, który przytłacza sektor, a dzisiaj możemy usiąść i wprost powiedzieć sobie dlaczego te regulacje powstają i czemu służą. 

Regulacje, za które odpowiedzialna jest KNF, to głównie Rekomendacje i Wytyczne, a także mniej formalne stanowiska nadzorcze. Powstają one z dwóch powodów. Pierwszy to konieczność zagospodarowania nowych tematów wynikających z dynamicznego rozwoju technologii oraz innowacji. I w tym zakresie mogę z pełnym przekonaniem powiedzieć, że regulacje te są oczekiwane przez rynek i raczej nie będą przedmiotem ożywionej dyskusji w trakcie Kongresu. 

Drugi powód to konieczność rozwiązania problemów, których rynek sam nie jest w stanie rozwiązać lub też nie jest w stanie wypracować wspólnego standardu postępowania. Te regulacje najczęściej dotyczą tematów, które możemy nazwać zarządzaniem ryzykiem relacji z klientami, czyli funkcjonowania procesów, w które w taki czy inny sposób zaangażowany jest szeroko rozumiany klient zakładu ubezpieczeń. 

I z tymi regulacjami bywa różnie, bo nie zawsze są one z entuzjazmem przyjmowane przez branżę ubezpieczeniową, szczególnie w początkowej fazie (przygotowania i wdrożenia). Warto jednak powiedzieć, że dzięki tym regulacjom ryzyko relacji z klientami w poszczególnych podmiotach jest niższe. A KNF jest jedyną instytucją, której celem jest zarówno dbanie o stabilność sektora i jego wypłacalność, jak i ochronę interesów jego uczestników – i właśnie w taki sposób interpretuje przepisy prawa na straży których stoi. Projektując własne procesy zgodnie z Rekomendacjami, Wytycznymi i stanowiskami organu nadzoru nie narażacie się Państwo na negatywne konsekwencje ze strony organu nadzoru w postaci zarzutu działania niezgodnie z przepisami prawa, bądź z naruszeniem interesów osób ubezpieczonych. 

A jednocześnie wspieracie Państwo stabilność sektora jako całości.

Warto przypomnieć, że podstawowym zadaniem zakładu ubezpieczeń jest zaoferowanie umowy ubezpieczenia, która najlepiej ochroni majątek ubezpieczonego, jego życie i zdrowie, czyli w razie zajścia zdarzenia pozwoli na odbudowanie zniszczonego majątku, zabezpieczenie bliskich lub zapewni środki na leczenie. I regulacje mają na celu doprowadzenie do tego aby umowa ubezpieczenia była synonimem bezpieczeństwa, kojarzyła się pozytywnie w społeczeństwie, przynosiła wymierne korzyści i realnie chroniła Polaków. Celem regulacji jest również odbudowa reputacji branży ubezpieczeniowej jako całości, nadszarpniętej przez działania z przeszłości, które wynikały z braku odpowiednich standardów. Wzrost zaufania do zakładów ubezpieczeń powinien się również przełożyć na zwiększenie wydatków Polaków na ubezpieczenia, zmniejszenie luki ubezpieczeniowej oraz odejście od pojęcia „sprzedaż ubezpieczeń” – to klienci powinni być zainteresowani zawarciem umowy. 

III

Korzystając ze sposobności, chciałbym również podzielić się z Państwem kwestiami, jakie będą kształtować ład na rynku ubezpieczeń w Polsce w najbliższym czasie oraz absorbować aktywność organu nadzoru. 

Jednym z priorytetów Urzędu na obecny rok jest wprowadzenie rozwiązań mających na celu ustalenie równowagi pomiędzy wartością produktu ubezpieczeniowego dla zakładu ubezpieczeń i ubezpieczonego. Celem naszych kolejnych działań w tym zakresie jest wyeliminowanie z rynku tzw. pustych pudełek, czyli produktów, w których ochrona ubezpieczeniowa jest symboliczna, a płacona składka bardzo wysoka. Z prowadzonych przez nas analiz wynika, że funkcjonują produkty ubezpieczeniowe, w których składka za ryzyko jest bardzo niska i stanowi nawet poniżej 5-10% składki płaconej przez klienta. Takie produkty są szkodliwe dla rynku i nie powinny być oferowane przez podmioty nadzorowane. Wbrew niektórym stwierdzeniom takie produkty nie eliminują luki ubezpieczeniowej, dają złudne poczucie posiadania ochrony ubezpieczeniowej, a w przypadku szkody, przynoszą rozczarowanie z powodu odmowy wypłaty odszkodowania lub niskiej wartości świadczenia. 

Mogą one również wygenerować ryzyko systemowe dla sektora ubezpieczeniowego z wielu powodów – ryzyko nieważności, niedopasowania do potrzeb, braku korelacji nazwy umowy do jej treści itd. 

Ten priorytet bardzo dobrze wpisuje się w tematykę Kongresu, bowiem pozwala odpowiedzieć na pytanie czy rynek jest w stanie samodzielnie rozwiązać występujące na nim problemy. Do tego pytania na pewno nie raz wrócimy w dalszej części Kongresu.

W bieżącym roku planujemy również sfinalizować prace nad Rekomendacjami dotyczącymi oceny odpowiedniości ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym, które zastąpią obecnie obowiązujące Rekomendacje dotyczące badania adekwatności produktu. Rekomendacje te były szeroko konsultowane z branżą ubezpieczeniową i w obecnej formie nie powinny wzbudzać żadnych kontrowersji – sektor rozumie bowiem cel i intencje poszczególnych zapisów Rekomendacji. A ich wdrożenie przyczyni się do znacznego ograniczenia ryzyka missellingu.

W ramach przeprowadzanego przeglądu praktyk w zakresie nadzoru nad produktem w wybranych zakładach ubezpieczeń mamy pewne przemyślenia, którymi chcemy się z Państwem podzielić. Ale też zaprosić do dyskusji nad docelowym podejściem do tego obszaru i formy jego komunikacji. 

W zakresie wydanych Rekomendacji, których termin dostosowania minął prowadzimy obecnie prace nad oceną stopnia dostosowania się poszczególnych podmiotów do ich zapisów. Mając też na uwadze złożone oświadczenia tzw. explain sprawdzamy czy zaproponowane rozwiązania wypełniają cel wydania tych rekomendacji. Szczególnie, czy nie stanowią one kreatywnego obejścia Rekomendacji i prowadzenia działalności z naruszeniem interesów ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia. Naszym celem jest dokonanie weryfikacji we wszystkich zakładach ubezpieczeń. 

Cały czas monitorujemy poziom dostosowania się do decyzji o interwencji produktowej. Niedawne wydarzenia na rynku szwajcarskim jednoznacznie pokazały, że ryzyko wynikające z instrumentów typu CoCo bonds jest bardzo wysokie i powinno być przyjmowane jedynie przez profesjonalnych inwestorów. Na pewno nie ma miejsca na takie instrumenty w portfelach na ryzyko klientów zakładów ubezpieczeń. Zachęcamy również Państwa do dokonania pogłębionej analizy w celu wyeliminowania ryzyka pośredniej ekspozycji na te instrumenty. 

Działalność inwestycyjna zakładów ubezpieczeń z uwagi na sytuację rynkową jest obecnie ważnym tematem dla nadzoru. Poza złożeniem propozycji regulacji do MF prowadzimy obecnie prace nad oceną stosowania zasady ostrożnego inwestora (prudent person principles) przez zakłady ubezpieczeń. W zależności od efektów tych prac rozważymy wydanie stanowiska nadzorczego w tym zakresie lub Rekomendacji. 

Urząd pracuje również nad przebudową własnego środowiska informatycznego, którego efektem będzie wprowadzenie mechanizmów poprawy jakości raportowanych danych. Tworzone są nowe narzędzia do walidacji danych i ich wykorzystania, a także narzędzia automatyzujące nadzór w niektórych obszarach. 

Na pewno ten rok i kolejne lata poświęcone będą na prace nad przygotowaniem i później wdrożeniem wielu regulacji europejskich, takich jak rewizja systemu Wypłacalność 2, przepisy dot. restrukturyzacji zakładów ubezpieczeń, regulacje dot. zrównoważonego rozwoju, Dyrektywa motorowa (MID), czy też rozporządzenia DORA. 

IV

Na koniec mojego wystąpienia chciałbym życzyć Państwu inspirujących wystąpień i panelowych dyskusji, także z udziałem moich kolegów z UKNF. W dzisiejszym panelu poświęconym bancassurance weźmie udział Maciej Podlewski – Dyrektor Departamentu Nadzoru nad Systemem Zarządzania i Dystrybucją Ubezpieczeń. Jutro w panelu poświęconym regulacjom, głos w dyskusji zabierze Przewodniczący KNF – Jacek Jastrzębski. 

Zachęcam również Państwa do wykorzystania obecności przedstawicieli UKNF na Kongresie w celu wymiany poglądów na wszystkie tematy jakie Państwa nurtują. Dyskusje kuluarowe oraz rozmowy w luźniejszej formie w trakcie Kongresu to dodatkowa wartość tego wydarzenia. Gdyby jednak nie udało się wszystkiego omówić w Sopocie, zapraszam do kontynuowania dyskusji w Warszawie. Z częścią z Państwa miałem przyjemność już rozmawiać na temat indywidualnych problemów i wyzwań. Wszystkich Państwa zapraszam do rozmowy, która ma na celu doprowadzenie do sprawnego funkcjonowania sektora ubezpieczeniowego oraz poszczególnych zakładów ubezpieczeń, zapewnienia stabilności sektora oraz zbudowania zaufania do zakładów ubezpieczeń.