Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) informuje, że w dniu 21 kwietnia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw („Ustawa zmieniająca”).

UKNF zwraca uwagę, że nowelizacja ta nie tylko implementuje do polskiego porządku prawnego przepisy Dyrektywy MiFID II, ale również, z inicjatywy UKNF, wprowadza do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi („Ustawa”) zmiany dotyczące świadczenia usługi oferowania instrumentów finansowych, regulujące szerszą definicję oferowania oraz wprowadzenie usługi przyjmowania i przekazywania zleceń do tego procesu.

Głównym założeniem przyświecającym działaniom Urzędu było wzmocnienie bezpieczeństwa obrotu i ochrona inwestora lokującego swój kapitał, w sytuacji gdy korzysta on z usług pośredników na rynku kapitałowym.

I.    Rozszerzenie definicji oferowania instrumentów finansowych

W celu nakłonienia inwestorów do inwestowania środków pieniężnych w instrumenty finansowe oferowane w drodze oferty niepublicznej, identyfikowano przypadki, w których podmioty nienadzorowane prezentowały potencjalnym nabywcom informacje o oferowanych instrumentach finansowych. Zakres prezentowanych informacji o emitencie i instrumencie finansowym nie polegał wprost na przedstawianiu konkretnej oferty nabycia. Był to często wybiórczo przygotowany zestaw informacji, zachęcający do skorzystania z oferty, który finalnie doprowadzał do alokacji przez inwestora środków pieniężnych. Różnorodne przy tym były sposoby działania takich podmiotów.

Efekt tej aktywności sprowadzał się de facto do działalności polegającej na oferowaniu instrumentów finansowych czyli czynności polegających na pośrednictwie w pozyskiwaniu kapitału na rzecz emitenta poprzez przedstawianie takich informacji, które miały skłonić inwestora do nabycia instrumentów finansowych (np. obligacji emitowanych w drodze oferty niepublicznej).

W celu wyeliminowania tego typu praktyki, zgodnie z nowym brzmieniem art. 72 Ustawy oferowaniem będzie podejmowanie na rzecz m.in. emitenta instrumentu finansowego, czynności prowadzących do nabycia przez inne podmioty instrumentów finansowych, przez:

1)    prezentowanie, w dowolnej formie i w dowolny sposób, udostępnianych przez emitenta, informacji o instrumentach finansowych i warunkach ich nabycia, stanowiących wystarczającą podstawę do podjęcia decyzji o nabyciu tych instrumentów lub

2)    pośredniczenie w zbywaniu instrumentów finansowych nabywanych przez podmioty w wyniku prezentowania informacji, o których mowa w pkt 1, lub

3)    prezentowanie indywidualnie oznaczonym adresatom, w dowolnej formie i w dowolny sposób, udostępnianych przez emitenta informacji w celu:
a)  promowania, bezpośrednio lub pośrednio, nabycia instrumentów finansowych lub
b)  zachęcania, bezpośrednio lub pośrednio, do nabycia instrumentów finansowych.

Dzięki przyjęciu takiej definicji oferowania, każde przywołane wyżej pośrednictwo m.in. na rzecz emitenta, w pozyskiwaniu od inwestorów kapitału na rynku kapitałowym jest działalnością nadzorowaną i na jej prowadzenie niezbędne staje się uzyskanie zezwolenia Komisji. Przyjęte rozwiązanie pozwoli na uporządkowanie sytuacji związanej z oferowaniem i eliminowanie podmiotów, które nie posiadając zezwolenia, nakłaniałyby inwestorów w różnorodny sposób m.in. do nabywania oferowanych akcji lub obligacji.

Jednocześnie przewidziano dla nienadzorowanych podmiotów gospodarczych, które do tej pory wykonywały działalność niewymagającą zezwolenia, odpowiedni okres dostosowawczy.

II.    Wyróżnienie w procesie oferowania instrumentów finansowych usługi przyjmowania i przekazywania zleceń 

Na gruncie poprzednio obowiązującej Ustawy oferowanie instrumentów finansowych było kwalifikowane jako usługa świadczona na rzecz emitenta.

Inwestorzy, którym w wyniku pośrednictwa firmy inwestycyjnej czy banku oferowane były instrumenty finansowe i którzy w konsekwencji składali zapisy na instrumenty, nie mieli statusu klientów tych instytucji. W efekcie braku świadczenia odpowiedniej usługi na rzecz inwestorów, nie miał do nich zastosowania m.in. pakiet powinności informacyjno-weryfikacyjnych, jaki przykładowo obowiązywał w relacjach umownych z inwestorem, który nabywał papiery wartościowe na rynku regulowanym.

Dążąc do zrównania ochrony inwestorów obecnych na rynku kapitałowym wprowadzono odpowiednie zmiany prawne.

Zgodnie z nowym brzmieniem Ustawy (art. 74b ust. 1 pkt 1), jeżeli firma inwestycyjna lub bank będzie m.in. przyjmował od inwestora zapis na akcje lub obligacje w ramach oferty i kierował zapis do emitenta, na rzecz tego inwestora będzie świadczona usługa przyjmowania i przekazywania zleceń. W konsekwencji zastosowanie znajdzie cały reżim ochronny klienta wynikający z odpowiednich przepisów prawa (np. obowiązki informacyjne, przeprowadzanie testu odpowiedniości, dopasowanie oferty do profilu). Wykonywanie tej usługi wymaga zezwolenia KNF. Ponadto w efekcie takiej klasyfikacji, organ nadzoru będzie miał również znacznie większe uprawnienia nadzorcze w zwalczaniu nieprawidłowości w procesie oferowania, w tym ze zjawiskiem tzw. misselingu.

Mając na uwadze fakt, że część podmiotów nadzorowanych wykonujących czynności oferowania nie posiadała do tej pory odpowiednich uprawnień do wykonywania czynności przyjmowania i przekazywania zleceń, Ustawa zmieniająca wprowadziła w art. 18 ust. 8-9 oraz art. 19 odpowiednie okresy i formuły dostosowawcze.

Jednocześnie, UKNF przypomina, że zgodnie z art. 178 Ustawy, każdy kto bez wymaganego zezwolenia lub upoważnienia zawartego w odrębnych przepisach albo nie będąc do tego uprawnionym w inny sposób określony w ustawie, prowadzi działalność w zakresie obrotu instrumentami finansowymi, podlega grzywnie do 5 000 000 zł.