Najważniejsze zmiany w związku z wejściem w życie pakietu CRD / CRR dotyczą składników kapitału założycielskiego, funduszu udziałowego i norm płynności.

Kapitał założycielski

W art. 12 dyrektywy CRD określono minimalny poziom kapitału założycielskiego dla zrzeszonych banków spółdzielczych, który, podobnie jak dotychczas, wynosi równowartość 1 mln euro. Zmianie uległa natomiast podstawa jego wyliczania. Oznacza to, iż do kapitału założycielskiego (minimum kapitałowego), nie będą zaliczane fundusze uzupełniające. W bankach spółdzielczych są to przede wszystkim środki uzyskane z tytułu pożyczek podporządkowanych i obligacji. Obniżenie się kapitału założycielskiego w zrzeszonym banku spółdzielczym, poniżej określonego minimum, determinuje opracowanie odpowiedniego planu odtworzenia kapitałów.

Zgodnie z art. 93 rozporządzenia CRR, banki spółdzielcze będące uczestnikami zrzeszenia, muszą utrzymywać również fundusze własne na poziomie powyżej równowartości 1 mln euro. W rozumieniu Komisji Nadzoru Finansowego, poziom ten jest bezwzględnie obowiązujący, a obniżenie się funduszy własnych zrzeszonego banku spółdzielczego poniżej minimum, determinuje podjęcie działań o charakterze łączeniowym.   
 
Banki pozostające poza zrzeszeniami lub zamierzające działać samodzielnie, zobowiązane będą utrzymywać kapitał założycielski co najmniej na poziomie równowartości 5 mln euro.

źródło: art. 12 dyrektywy CRD, art. 26 i 93 rozporządzenia CRR

Fundusz udziałowy

W związku ze zmianą definicji funduszy własnych, wynikającą z dążenia unijnego prawodawcy do zwiększenia ich stabilności, fundusz udziałowy polskich banków spółdzielczych, bez wprowadzenia odpowiednich zmian dotyczących jego charakterystyki, nie może być zaliczany do funduszy własnych.

Obowiązujące przepisy nie pozwalają zarządom banków spółdzielczych zatrzymać lub ograniczyć wypłaty udziałów w sytuacji, gdy może mieć ona niekorzystny wpływ na sytuację banku, w tym jego adekwatność kapitałową i płynność. Zgodnie z rozporządzeniem CRR, także organy nadzoru dysponują prawem do zatrzymania wypłaty udziałów w bankach spółdzielczych.

Obecnie prowadzone są odpowiednie prace mające na celu nowelizację ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, która spowoduje, iż fundusz udziałowy będzie spełniał warunki określone w art. 29 rozporządzenia CRR. W przypadku braku odpowiednich zmian, fundusz udziałowy będzie amortyzowany liniowo z funduszy własnych przez okres 10 lat, a udziały objęte po wejściu w życie rozporządzenia CRR, nie będą zaliczane do funduszy.

źródło: art. 29, 78, 79 rozporządzenia CRR

Normy płynności

Wejście w życie rozporządzenia CRR oznacza obowiązek spełniania przez banki normy LCR (Liquidity Coverage Ratio). Symulacje przeprowadzone w sektorze banków spółdzielczych na dzień 30 września 2011 r., 31 marca 2013 r. oraz 30 września 2013 r. wykazały, że charakteryzujący się strukturalną nadpłynnością sektor bankowości spółdzielczej, nie jest w stanie, przy obecnym sposobie zorganizowania gospodarki finansowej w zrzeszeniach, spełnić normy LCR. Z analiz UKNF wynika także, że banki spółdzielcze i zrzeszające mogą nie spełnić także drugiej z przewidzianych przez CRR norm płynności – NSFR (Net Stable Funding Ratio), która będzie obowiązywała najwcześniej od 2018 r.
Zagadnieniem, które wymaga rozwiązania jest, z jednej strony, brak możliwości zaliczenia do aktywów płynnych banków spółdzielczych lokat składanych przez nie w bankach zrzeszających, z drugiej strony, brak możliwości uznania tych środków przez banki zrzeszające za stabilne źródło finansowania ich aktywów.

Jednym z możliwych rozwiązań tej kwestii jest wprowadzenie przewidywanego przez rozporządzenie CRR systemu ochrony instytucjonalnej (Institutional Protection Scheme, IPS), zakładającego ściślejsze, niż w funkcjonujących obecnie w Polsce zrzeszeniach banków spółdzielczych, powiązania wynikające ze wzajemnego gwarantowania płynności i wypłacalności przez uczestników zrzeszeń. Wprowadzenie tego rozwiązania przyczyni się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa uczestników zrzeszenia i pozwoli, po jego akceptacji przez organ nadzoru, zaliczać lokaty banków spółdzielczych w bankach zrzeszających do aktywów płynnych, a środki przyjęte przez banki zrzeszające od banków spółdzielczych – uznawać za stabilne.

Większość grup banków spółdzielczych w Europie Zachodniej jest zorganizowana jako systemy ochrony instytucjonalnej; pozostałe kraje (Austria, Włochy), podobnie jak Polska, podjęły działania w celu uzyskania pełnej zgodności z postanowieniami rozporządzenia CRR w zakresie norm płynności i są na etapie uzyskania odpowiedniej akceptacji właściwych nadzorów.

Oprócz spełnienia norm płynności, wdrożenie zasad IPS pozwoli bankom zrzeszającym i spółdzielczym skorzystać z wielu możliwości dostępnych instytucjom funkcjonującym w zintegrowanych grupach. Przykładowo, banki będące uczestnikami IPS, będą mogły stosować 0% wagę ryzyka kredytowego w odniesieniu do wzajemnych ekspozycji, za wyjątkiem ekspozycji kapitałowych. Grupa spełniająca warunki IPS może wspólnie prezentować miary płynności. Ponadto, będzie istniała możliwość zwiększenia limitu zaangażowania kapitałowego wobec podmiotów będących uczestnikami zrzeszenia oraz opracowania wspólnego dla całej grupy planu naprawczego.

Inną, niż system ochrony instytucjonalnej, możliwością spełnienia norm LCR i – w przyszłości – NSFR, jest przebudowa bilansów banków spółdzielczych i banków zrzeszających, wiążąca się prawdopodobnie z całkowitą lub częściową rezygnacją banku zrzeszającego z prowadzenia działalności komercyjnej i wprowadzeniem obowiązku wspólnego zarządzania płynnością, uwzględniającego m.in. utrzymywanie określonej minimalnej kwoty depozytu w banku zrzeszającym, przez zrzeszone banki spółdzielcze.

źródło: art. 113 i 411-428 rozporządzenia CRR, art. 4 dyrektywy BRR