Pytania i odpowiedzi (Q&A) – SFDR - Komisja Nadzoru Finansowego

Rozporządzeniem 2019/2088 w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych objęte są produkty emerytalne, które są wyłączone spod stosowania przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/2014 z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP) (Dz. U. UE. L. z 2014 r. poz. 352 str. 1) (dalej jako „Rozporządzenie PRIIP”). Zgodnie z art. 2 pkt 8 SFDR, który odsyła do art. 2 ust. 2 lit. e) oraz g) Rozporządzenia PRIIP, są to produkty emerytalne, których głównym celem, na mocy prawa krajowego, jest zapewnienie inwestorowi dochodu na emeryturze i które uprawniają inwestora do określonych świadczeń oraz indywidualne produkty emerytalne, w przypadku których prawo krajowe wymaga udziału finansowego pracodawcy, a pracodawca lub pracownik nie mają żadnej możliwości wyboru produktu emerytalnego lub jego dostawcy. 

Na polskim rynku finansowym przykładami produktów emerytalnych, do których zastosowanie mają przepisy SFDR, są IKE i IKZE. 

Niezależnie od definicji produktów emerytalnych (Q&A nr 1), Rozporządzeniem SFDR objęte są również programy emerytalne. Zgodnie z art. 2 pkt 14 SFDR, który odsyła do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/2341 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami (IORP) (Dz. U. UE. L. z 2016 r. poz. 354 str. 37), program emerytalny oznacza umowę, porozumienie, umowę powierniczą lub reguły określające, jakie świadczenia emerytalne są przyznawane i na jakich warunkach.

Na polskim rynku finansowym przykładami programów emerytalnych, do których zastosowanie mają przepisy SFDR, są PPK i PPE.

Zgodnie z art. 3 SFDR podmioty zobowiązane publikują na swoich stronach internetowych informacje na temat swoich strategii dotyczących wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Definicję pojęcia „ryzyka dla zrównoważonego rozwoju” zawiera art. 2 pkt 22 SFDR, zgodnie z którym jest to sytuacja lub warunki środowiskowe, społeczne lub związane z zarządzaniem, które – jeżeli wystąpią – mogłyby mieć, rzeczywisty lub potencjalny, istotny negatywny wpływ na wartość inwestycji. SFDR nie określa poziomu szczegółowości tych informacji. Brak jest przeciwskazań, aby strategia była zmienna lub rozwijana w czasie, w szczególności uzupełniana o takie elementy, które spowodują w większym stopniu uwzględnianie ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Jeżeli taka strategia została przyjęta, to w początkowym okresie stosowania SFDR badanie wpływu czynników ESG na wartość inwestycji może być uproszczone i następnie rozbudowywane w kolejnych latach. 

We wskazanym w pytaniu przykładzie podmiot zobowiązany powinien w jasny sposób opisać skutek wpisania określonej spółki na listę (tj. jak wpłynie to na inwestowanie w taką spółkę), jak również wyczerpująco opisać, w jakich przypadkach podmiot zobowiązany może odstąpić od podjęcia decyzji inwestycyjnej, która w przeciwnym razie byłaby zgodna z przyjętą przez ten podmiot strategią z art. 3 SFDR.

Zgodnie z art. 3 SFDR uczestnicy rynku finansowego publikują na swoich stronach internetowych informacje na temat swoich strategii dotyczących wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Strategia ta dotyczy perspektywy oddziaływania otoczenia na działalność gospodarczą, tj. wpływu czynników ESG na wartość inwestycji. 

Jeżeli podmiot zobowiązany jest członkiem grupy kapitałowej, dla której taka strategia została przyjęta, może zrealizować ww. obowiązek informacyjny, biorąc pod uwagę strategię opracowaną przez grupę kapitałową. Należy jednak mieć na uwadze, że strategia opracowana dla całej grupy kapitałowej lub na poziomie spółki dominującej może nie uwzględniać uwarunkowań istotnych z punktu widzenia konkretnego podmiotu zobowiązanego (wchodzącego w skład grupy kapitałowej), dlatego może nie zostać uznana za strategię w rozumieniu art. 3 SFDR, który wprost wskazuje, że podmiot zobowiązany publikuje informacje na temat swoich strategii, a więc takich, które są stworzone i dostosowane do jego działalności.

Zgodnie z art. 3 SFDR podmioty zobowiązane publikują na stronach internetowych informacje na temat strategii dotyczących wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Rozporządzenie nie określa poziomu szczegółowości takich informacji. Przepis zobowiązani są stosować uczestnicy rynku finansowego oraz doradcy finansowi w ramach świadczenia przez nich usług doradztwa inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego. 

Wprowadzanie do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju oznacza, że podmiot zobowiązany ma zamiar działać w taki sposób, aby uwzględniać sytuacje lub warunki środowiskowe, społeczne lub związane z zarządzaniem, które – jeżeli wystąpią – mogłyby mieć, rzeczywisty lub potencjalny, istotny negatywny wpływ na wartość inwestycji (art. 2 pkt 22 SFDR). Zamiar wskazanego działania powinna odzwierciedlać odpowiednia strategia. Jeżeli podmiot zobowiązany nie posiada tego rodzaju strategii należy przyjąć, że nie wprowadza do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. 

Podmiot powinien opublikować na stronie internetowej informację precyzującą jaką strategię, o której mowa w art. 3 SFDR, przyjął. Z przepisu wynika, że odpowiednia informacja powinna być publikowana także w sytuacji braku przyjęcia strategii, o której tu mowa. 

Treść przykładowego oświadczenia w przypadku braku przyjęcia strategii, o której mowa w art. 3 SFDR:

Uczestnik rynku finansowego/doradca finansowy [nazwa podmiotu] nie posiada strategii dotyczącej wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych/w ramach świadczenia usług doradztwa inwestycyjnego/ ubezpieczeniowego.

Podmiot może wskazać, kiedy zamierza taką strategię wprowadzić.

Informację należy zamieścić na stronie internetowej nie później niż w dniu wejścia w życie SFDR, tj. nie później niż 10 marca 2021 r.

Zgodnie z art. 3 SFDR podmioty zobowiązane publikują na swoich stronach internetowych informacje na temat strategii dotyczących wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie  podejmowania decyzji inwestycyjnych. Artykuł 3 SFDR nie wskazuje, czy strategia powinna odnosić się do produktów finansowych oferowanych przez uczestnika rynku finansowego czy też do wszelkich inwestycji, w tym tych na rachunek własny podmiotu zobowiązanego. 

Art. 1 SFDR reguluje obowiązki podmiotów zobowiązanych, tj. określonych uczestników rynku finansowego oraz doradców finansowych zgodnie z definicjami przyjętymi w art. 2. Podmioty zobowiązane zostały zdefiniowani jako podmioty oferujące określone produkty finansowe lub świadczące określone usługi (art. 2 pkt 1 oraz 11 SFDR). Zatem SFDR ma zastosowanie do objętych nim podmiotów w zakresie, w jakim oferują one produkty finansowe lub świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego i strategia, o której mowa w art. 3 SFDR, powinna odnosić się do produktów finansowych lub usługi doradztwa inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego (w rozumieniu SFDR).

Zgodnie z art. 4 ust. 3 i 4 SFDR podmioty zobowiązane przekraczające na dzień bilansowy kryterium średniej liczby 500 pracowników w ciągu roku obrotowego publikują i utrzymują na swoich stronach internetowych oświadczenie na temat ich strategii w zakresie due diligence w odniesieniu do głównych niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju.

SFDR nie wyjaśnia, w jaki sposób należy ustalić średnią liczbę 500 pracowników w ciągu roku obrotowego. Jako podpowiedź można potraktować przepisy Dyrektywy 2014/95 regulującej obowiązki w zakresie raportowania niefinansowego (NFRD, Non Financial Reporting Directive), która została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego na mocy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2021, poz. 217 ze zm.). Zgodnie z art. 49b ust. 1 pkt 1 tej ustawy, kryterium zatrudnienia 500 osób oblicza się według średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty. 

Punktem wyjścia może więc być określenie najpierw przeciętnego zatrudnienia w każdym miesiącu, a następnie określenie na tej podstawie średniej rocznej poprzez wyciągnięcie średniej arytmetycznej (tj. obliczenie ilorazu sumy uśrednionych etatów z poszczególnych miesięcy i liczby 12). 

Średnie zatrudnienie w danym miesiącu ponad 500 pracowników nie skutkuje powstaniem obowiązku stosowania regulacji dotyczących niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju z art. 4 ust. 3 i 4 SFDR, ponieważ rozstrzygające będzie ustalenie zatrudnienia na poziomie średniorocznym.

Powyższe oznacza, że:

• ustalenia liczby 500 pracowników dokonuje się na dzień bilansowy na podstawie danych za rok obrotowy (ubiegły rok obrotowy);
• pojęcie „pracownik” należy rozumieć jako jeden pełen etat obliczony z uwzględnieniem pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych pracowników;
• rozstrzygające jest zatrudnienie średnioroczne, wobec czego obowiązek z art. 4 ust. 3 i 4 SFDR powstanie w danym roku obrotowym nie wcześniej niż na dzień bilansowy.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 SFDR podmioty zobowiązane mogą wybrać, czy biorą pod uwagę główne niekorzystne skutki decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju, czy też nie. Z tego wyboru na podstawie art. 4 ust. 3 SFDR zostały wyłączone podmioty zatrudniające średniorocznie ponad 500 pracowników. W przypadku tych instytucji ujawnianie głównych niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju jest obligatoryjne.

O ile podmiot nie jest objęty obowiązkiem z art. 4 ust. 3 SFDR ani nie zamierza ujawniać ww. informacji dobrowolnie, powinien jasno uzasadnić takie podejście i w stosownych przypadkach przekazać informacje na temat tego czy i kiedy zamierza brać pod uwagę niekorzystne skutki dla zrównoważonego rozwoju. Uzasadnienie powinno zostać opublikowane na stronie internetowej podmiotu.

Obligatoryjnym elementem informacji z art. 4 ust. 1 lit. b SFDR – biorąc pod uwagę brzmienie tego przepisu – jest wyjaśnienie, z jakich względów podmiot nie bierze pod uwagę niekorzystnych skutków dla zrównoważonego rozwoju. Użyte przez prawodawcę unijnego określenie „w stosownych przypadkach” pozwala natomiast dojść do wniosku, że w określonych przypadkach możliwe jest niezamieszczanie w informacji wymaganej art. 4 ust. 1 lit. b SFDR deklaracji, czy i kiedy podmiot zamierza brać pod uwagę takie niekorzystne skutki.

Za stosowny przypadek wskazany w ww. przepisie należy uznać w szczególności taki, w którym podmiot zamierza w przyszłości brać pod uwagę niekorzystne skutki dla zrównoważonego rozwoju. 

Podmioty zobowiązane powinny dążyć, aby uzasadnienie było jak najpełniejsze oraz uwzględniało w każdym przypadku wskazanie czy i kiedy niekorzystne skutki dla zrównoważonego rozwoju będą brane pod uwagę.

Zgodnie z art. 5 SFDR uczestnicy rynku finansowego i doradcy finansowi ujmują w swoich politykach wynagrodzeń informacje o sposobie zapewniania spójności tych polityk z wprowadzaniem do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju oraz publikują te informacje na swoich stronach internetowych. Informacje ujmuje się w politykach wynagrodzeń, do których określenia i stosowania zobowiązani są uczestnicy rynku finansowego i doradcy finansowi zgodnie z przepisami sektorowymi (w art. 5 SFDR wymienione są w szczególności dyrektywy: 2009/65/WE, 2009/138/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/65/UE, (UE) 2016/97 i (UE) 2016/2341). 

Z ww. przepisu wynikają dwa obowiązki:

• ujęcie w politykach wynagrodzeń informacji o sposobie zapewniania spójności tych polityk z wprowadzaniem do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju, oraz

• opublikowanie informacji w tym zakresie na stronie internetowej.

Na sposób realizacji tych obowiązków wskazuje motyw 22 SFDR, zgodnie z którym polityki wynagrodzeń powinny wspierać solidne i skuteczne zarządzanie ryzykiem w odniesieniu do ryzyk dla zrównoważonego rozwoju, a struktura wynagrodzenia nie powinna zachęcać do podejmowania nadmiernego ryzyka w odniesieniu do ryzyk dla zrównoważonego rozwoju i powinna być powiązana z wynikami skorygowanymi o to ryzyko. 

Polityka wynagrodzeń powinna wprost nawiązywać do sposobu, w jaki podmiot zobowiązany wprowadza do swojej działalności ryzyka dla zrównoważonego rozwoju i w związku z tym powinna pozostawać odpowiednio powiązana oraz spójna ze strategią dotyczącą ryzyka dla zrównoważonego rozwoju, o której mowa w art. 3 SFDR. Struktura wynagrodzeń powinna zachęcać do efektywnej realizacji strategii z art. 3 SFDR. Przykładowo, polityka wynagrodzeń powinna premiować podejmowanie decyzji z uwzględnieniem dłuższej niż standardowa perspektywy działalności podmiotu zobowiązanego, a nie powinna nagradzać decyzji podejmowanych w krótkim horyzoncie czasowym w wyłącznym celu osiągnięcia krótkoterminowego zysku bez uwzględnienia ryzyk dla zrównoważonego rozwoju. Polityka wynagrodzeń podmiotu zobowiązanego może odpowiednio uwzględniać decyzje dotyczące inwestycji w te aktywa, które mogą w przyszłości tracić na wartości z uwagi na ryzyka związane ze zmianą klimatu. 

Zgodnie z ww. motywem 22 SFDR art. 5 SFDR pozostaje bez uszczerbku dla przepisów dotyczących wynagrodzeń lub ocen wyników osób zatrudnionych przez uczestników rynku finansowego i doradców finansowych zawartych w prawie europejskim i krajowym. Zastosowanie znajdą więc dotychczasowe kryteria proporcjonalności, takie jak wielkość, wewnętrzna organizacja oraz charakter, zakres i stopień złożoności danych działań. Należy jednak równocześnie osiągnąć większą przejrzystość oraz pokazać, w jaki sposób polityka wynagrodzeń wspiera solidne i skuteczne zarządzanie ryzykiem dla zrównoważonego rozwoju.

Informacja w powyższym zakresie powinna być umieszczona na stronie internetowej podmiotu zobowiązanego nie później niż w dniu wejścia w życie SFDR.

Jeżeli podmiot zobowiązany nie posiada strategii, o której mowa w art. 3 SFDR, powinien wskazać w ramach oświadczenia o braku przyjęcia strategii publikowanego na swojej stronie internetowej, że nie zapewnia spójności swoich polityk wynagrodzeń z wprowadzaniem do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju.

Jeżeli podmiot zobowiązany wprowadza do działalności ryzyka dla zrównoważonego rozwoju i posiada strategię, o której mowa w art. 3 SFDR, lecz nie zapewnia spójności swojej polityki wynagrodzeń z wprowadzaniem tych ryzyk do działalności – powinien zawrzeć tę informację wprost, w niebudzący wątpliwości sposób w ramach polityki wynagrodzeń.

Aktualizacja polityki wynagrodzeń stosownie do art. 5 SFDR pozostaje bez wpływu na obowiązywanie innych wymogów w zakresie polityki wynagrodzeń i sprawozdawania o wynagrodzeniach wynikających z przepisów odrębnych. 

Na stronie KNF opublikowane zostały Q&A dotyczące polityki wynagrodzeń emitentów dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym: https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/Informacje_dla_podmiotow_nadzorowanych/Rynek_kapitalowy/Q&A_dot_wykonywania_obowiazkow_w_zakresie_polityki_wynagrodzen

Zgodnie z art. 6 SFDR informacje dotyczące ryzyk dla zrównoważonego rozwoju włącza się do informacji ujawnianych przed zawarciem umowy. Tego typu informacje powinny zostać przedstawione w sposób oraz w formie wynikającej z przepisów, do których odsyła art. 6 ust. 3 SFDR. SFDR nie przewiduje RTS regulujących sposób ujawniania informacji na podstawie art. 6 SFDR.
Kwestia tego, czy informacje mogą zostać przedstawione w oddzielnym dokumencie podlega ustaleniu na podstawie regulacji sektorowych wskazanych w art. 6 ust. 3 SFDR. Przykładowo, w przypadku oferowania jednostek FIO informacje powinny zostać przedstawione w prospekcie informacyjnym, zaś w przypadku certyfikatów inwestycyjnych FIZ – w warunkach emisji.
Ponadto przedmiotowe informacje mogą być publikowane dodatkowo w karcie produktu.

W przypadku produktów ubezpieczeniowych informacje powinny zostać przedstawione w ramach informacji przekazywanych ubezpieczającemu przed zawarciem umowy, o których mowa w art. 185 ust. 2 dyrektywy 2009/138/WE (informacje na temat zakładu ubezpieczeń prowadzącego działalność w zakresie ubezpieczeń na życie) lub w stosownych przypadkach zgodnie z art. 29 ust. 1 dyrektywy (UE) 2016/97 (informacje przekazywane klientom dotyczące dystrybucji ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych). Może to być w szczególności karta produktu (IPID) lub OWU.  Istotne jest, aby klient otrzymał wymagane informacje przed zawarciem umowy. SFDR nie wymaga, żeby to był odrębny dokument. 

Z uwagi na to, że SFDR rozróżnia wyraźnie informacje przedkontraktowe (przedstawiane klientowi przed zawarciem umowy) od informacji prezentowanych na stronie internetowej, należy uznać, że informacje przedkontraktowe z art. 6 SFDR (podobnie jak z art. 7 SFDR) należy przedstawić klientowi w formie opisowej w ramach dokumentacji udostępnianej przed zawarciem umowy. Nie można zatem ograniczyć się do wskazania źródła informacji bądź miejsca ich umieszczenia (np. przez link do strony www).
Wyjątek może dotyczyć jedynie produktów z wieloma wariantami inwestycyjnymi, np. ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, gdzie dokonywane są inwestycje w takie fundusze inwestycyjne, które mają status produktów finansowych z art. 8 albo 9 SFDR. W takim przypadku można uznać, że podmiot nie musi opisywać szczegółowo każdego z wariantu, ale w pewnym zakresie może odesłać do zgodnych z SFDR produktowych ujawnień poczynionych na stronie internetowej podmiotu zarządzającego funduszem inwestycyjnym. Ujawnienia na poziomie głównego produktu finansowego, według powyższego przykładu, powinny jednak spójnie wskazywać na cechy tego produktu wynikające z faktu istnienia wariantów inwestycyjnych.
Podmiot zobowiązany powinien umieć wykazać, że uczynił zadość obowiązkom informacyjnym na etapie przed zawarciem umowy z klientem, wobec czego potwierdzenie przez klienta otrzymania takich informacji jest niezbędne.

Celem ujawnień przedkontraktowych jest przedstawienie klientowi informacji, na podstawie których klient podejmie decyzję w sprawie zawarcia umowy oraz zainwestowania swoich środków w określony sposób. Ujawnienia te powinny być dokonywane wobec tego w takiej formie i w taki sposób, który pozwoli na realne zapoznanie się przez klienta z istotnymi dla niego informacjami, a w efekcie na podjęcie świadomej decyzji.

Jeżeli wynik oceny ryzyka dla zrównoważonego rozwoju wskazuje, że w odniesieniu do danego produktu finansowego ryzyka dla zrównoważonego rozwoju są nieznaczące, należy przedstawić odpowiednie uzasadnienie stosownie do art. 6 ust. 1 SFDR. Jeżeli natomiast wynik oceny ryzyka dla zrównoważonego rozwoju wskazuje, że takie ryzyka pozostają znaczące, należy ujawnić informacje na temat zakresu, w jakim takie ryzyka mogłyby wpłynąć na wynik danego produktu finansowego. Informacje takie mogą zostać przedstawione w ujęciu jakościowym albo ilościowym  (por. motyw 15 SFDR).

Zgodnie z art. 2 pkt 22 SFDR, ryzyko dla zrównoważonego rozwoju oznacza sytuację lub warunki środowiskowe, społeczne lub związane z zarządzaniem, które – jeżeli wystąpią – mogłyby mieć, rzeczywisty lub potencjalny, istotny negatywny wpływ na wartość inwestycji. 

Z definicji tego pojęcia wynika zatem, że ryzyko dla zrównoważonego rozwoju jest nieznaczące w szczególności jeżeli prawdopodobieństwo jego wystąpienia jest niskie, skutki jego wystąpienia będą pomijalne, ocena warunków środowiskowych, społecznych lub związanych z zarządzaniem w przypadku danej inwestycji jest pozytywna lub wskazuje na skuteczne ograniczanie tego ryzyka.

Ocena w przedmiocie ustalenia tego, czy ryzyka są znaczące czy nie, powinna brać pod uwagę m. in. wielkość portfela inwestycyjnego, rodzaj produktu finansowego oraz jego cechy, kwestię czy umowa zawierana jest na ryzyko klienta czy na ryzyko uczestnika rynku finansowego, akceptowalny poziom ryzyka inwestycyjnego, czy też rodzaj nabywanych instrumentów finansowych.

Ponadto, ocena ryzyk będzie wymagała także ustalenia samego charakteru sytuacji oraz warunków środowiskowych, społecznych oraz związanych z zarządzaniem, które są źródłem ryzyk dla zrównoważonego rozwoju. Podmiot zobowiązany powinien w związku z tym dążyć do poszerzania odpowiednich kompetencji kadry pracowniczej i menadżerskiej w celu zapewnienia, że ocena ryzyk dla zrównoważonego rozwoju, w tym ocena ich znaczącego bądź nie charakteru, przebiega zgodnie z najlepszą oraz aktualną wiedzą.

Tak. SFDR ma zastosowanie do zdefiniowanych w tym rozporządzeniu produktów finansowych oraz uczestników rynku finansowego, w tym do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (ZAFI) w rozumieniu w art. 4 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2011/61/UE oraz do alternatywnych funduszy inwestycyjnych (AFI) w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2011/61/UE. Zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a (i) ww. dyrektywy 2011/61/UE, AFI oznacza przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania, w tym subfundusze takich przedsiębiorstw, które pozyskują kapitał od wielu inwestorów z myślą o inwestowaniu go zgodnie z określoną polityką inwestycyjną z korzyścią dla tych inwestorów.

Zgodnie z art. 8a. ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, alternatywna spółka inwestycyjna (ASI) jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż określony w art. 3 ust. 4 pkt 2, tj. innym niż specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty. Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. 

Należy zatem przyjąć, iż na gruncie prawa polskiego ASI jest rodzajem AFI (odpowiednio, ZASI jest rodzajem ZAFI). 

Wobec powyższego, skoro przepisy SFDR mają zastosowanie do AFI i ZAFI, to należy przez to rozumieć, że mają również zastosowanie do ASI i ZASI.

Zasady wynikające z SFDR mają zastosowanie także do takich umów, które zostały zawarte przed wejściem w życie SFDR i które w dacie wejścia w życie SFDR są nadal obsługiwane, pomimo że nie są one już aktywnie oferowane nowym klientom. Dotyczy to też tzw. wygasających portfeli. SFDR nie wprowadza przepisów, które wyłączałyby jego zastosowanie do takich umów. 

Należy jednak podkreślić, że udzielenie szczegółowej odpowiedzi na to pytanie wymaga dokonania identyfikacji obowiązków określonych przez SFDR, które rozróżnia obowiązki dotyczące ujawnień produktowych oraz ujawnień podmiotowych. 

W przypadku ujawnień produktowych nie obowiązują ujawnienia przedkontraktowe, skoro umowy są już zawarte. Nie będą mieć zatem zastosowania wymogi SFDR wynikające z art. 6 dotyczące obowiązku ujawnienia informacji przed zawarciem umowy w zakresie opisu sposobu, w jaki ryzyka dla zrównoważonego rozwoju są wprowadzane w podejmowanych decyzjach inwestycyjnych oraz opisu wyników oceny prawdopodobnego wpływu ryzyk dla zrównoważonego rozwoju na zwrot z inwestycji. Nie będzie miał zastosowania również wymóg dotyczący przypadku podjęcia przez podmiot zobowiązany decyzji o uznaniu ryzyka dla zrównoważonego rozwoju za nieznaczące, wedle którego opis elementów, o których mowa wyżej, obejmujący jasne i zwięzłe wyjaśnienie przyczyn uznania tych ryzyk za nieznaczące (art. 6 ust. 1 i 2 SFDR). Zastosowania nie będą miały również postanowienia odpowiednio art. 8 ust. 1-3 i art. 9 ust. 1-5 SFDR dotyczące przejrzystości w zakresie promowania aspektu środowiskowego lub społecznego jak i zrównoważonych inwestycji w informacjach ujawnianych przed zawarciem umowy. Należy również wskazać na wymogi z art. 7 ust. 1-2 SFDR odnoszące się do ujawnień informacji w zakresie niekorzystnych skutków dla zrównoważonego rozwoju na poziomie produktu finansowego, które jako należące do ujawnień przedkontraktowych również nie będą miały zastosowania do umów już zawartych.

Zgodnie z art. 20 ust. 3 SFDR, od dnia 1 stycznia 2022 r. obowiązywać będą natomiast ujawnienia okresowe z okresem referencyjnym stosownym do regulacji sektorowych zgodnie z art. 11 ust. 2 SFDR. Obowiązują również ujawnienia na stronach internetowych stosownie do art. 10 SFDR (od dnia 10 marca 2021 r.).

W odniesieniu do ujawnień na poziomie podmiotu (art. 3, 4 i 5 SFDR) obowiązują one zgodnie z SFDR od dnia 10 marca 2021 r., z tym że w zakresie niekorzystnych skutków dla zrównoważonego rozwoju: 

• podmioty działające na zasadzie „comply or explain” (art. 4 ust. 1 i 5 SFDR) mogą opublikować informację, że nie biorą pod uwagę niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju;
• podmioty działające na zasadzie „comply” (art. 4 ust. 3 i 4 SFDR) publikują oświadczenie na temat ich strategii w zakresie due diligence w odniesieniu do głównych niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju od dnia 30 czerwca 2021 r.

Powyższe ujawnienia mogą przykładowo uwzględniać, że inwestycje w ramach tzw. wygasających portfeli biorą pod uwagę niekorzystne skutki decyzji inwestycyjnych dla czynników ESG.

Nie będzie natomiast obowiązywał wymóg realizacji obowiązków z art. 13 SFDR dotyczących komunikatów marketingowych – skoro umowy nie są już aktywnie oferowane.

Z perspektywy obsługi tzw. wygasających portfeli, którymi podmiot nie zamierza już w przyszłości rozszerzać, należy wskazać, że z chwilą kiedy podmiot zakończy obsługiwanie ostatniego produktu finansowego objętego SFDR (np. umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym), należy uznać, że przestaje podlegać obowiązkom SFDR i tym samym nie musi już publikować nawet oświadczeń, o których mowa w art. 3, 4 i 5 SFDR.

Kwestia ujawnień produktowych została wyjaśniona w odpowiedzi na pytanie: Czy podmioty nadzorowane, które w dacie wejścia w życie SFDR nie oferują już ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych, ale nadal obsługują umowy, które zostały zawarte przed wejściem tego rozporządzenia, zobowiązane są stosować wymogi SFDR? Czy SFDR stosuje się do umów zawartych przed wejściem w życie SFDR?

Należy podkreślić, że do ustalenia, czy ujawnienia produktowe powinny zostać zrealizowane podmiot powinien ocenić, czy obsługuje takie umowy, które kwalifikują się jako produkty w rozumieniu art. 8 albo 9 SFDR. W odniesieniu do tych produktów mają zastosowanie ujawnienia na stronach internetowych (art. 10 SFDR) oraz ujawnienia okresowe (art. 11 SFDR).

Natomiast w odniesieniu do ujawnień podmiotowych, podmiot powinien w szczególności ocenić:

• jaką posiada strategię mając na uwadze wymóg z art. 3 SFDR, przy czym należy uznać, że obsługiwanie produktów z art. 8 albo 9 SFDR może stanowić część takiej strategii. W zależności od strategii, o której mowa w art. 3 SFDR, podmiot powinien opublikować odpowiednią informację na swojej stronie internetowej ( w tym w zakresie polityk wynagrodzeń – art. 5 SFDR);
• czy bierze pod uwagę główne niekorzystne skutki decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju (art. 4 SFDR), przy czym należy uznać, że obsługiwanie produktów z art. 8 albo 9 SFDR może odzwierciedlać branie pod uwagę takich skutków.

Forma ujawnień informacji na temat produktów finansowych wynika albo bezpośrednio z SFDR (art. 6 i 7 SFDR oraz – do czasu wydania odpowiednich RTS – art. 8, 9, 10 i 11) albo z RTS. Regulacja ujawnień bezpośrednio na podstawie SFDR przedstawia zasady ogólne, natomiast celem RTS jest przedstawienie wzoru realizacji danego obowiązku ujawnieniowego. RTS obejmie wyłącznie produkty kwalifikujące się jako tzw. produkty light-green (art. 8 SFDR) albo dark-green (art. 9 SFDR). Na wstępie należy więc rozróżnić, czy dany produkt jest „zwykłym” produktem finansowym podlegającym wyłącznie ujawnieniom z art. 6 i 7 SFDR, czy też kwalifikuje się jako produkt z art. 8 albo 9 SFDR (w tym przypadku informacje będą podlegały dodatkowym ujawnieniom stosownie do art. 8, 9, 10 i 11 SFDR).

W dacie wejścia w życie SFDR RTS, o których mowa w art. 8, 9, 10 i 11, nie został jeszcze wydany przez ustawodawcę unijnego.

Pomimo braku wydania ww. RTS, jak również mając na uwadze ujawnienia produktowe z art. 6 i 7, których RTS nie obejmuje, należy podkreślić, że ujawnienia powinny zapewniać pełną informację na temat produktu finansowego, w tym opcji inwestycyjnych promujących ESG, mających na celu zrównoważone inwestycje lub uwzględniających ryzyka dla zrównoważonego rozwoju. Celem nadrzędnym przyświecającym konstruowaniu ujawnień powinno być zapewnienie inwestorowi klarownej i pełnej informacji, bez żadnego potencjału wprowadzenia go w błąd.

Przykładowo, dany fundusz inwestycyjny może być uznany za produkt z art. 8 albo 9 z tego względu, że oferuje warianty inwestycyjne o określonych cechach, dlatego należy zapewnić pełną informację o tych cechach, które powodują, ze fundusz staje się „zielony”. To samo dotyczy ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych oraz PPK/PPE/IKE oraz wariantów inwestycyjnych tych produktów. W przypadku subfunduszy zapewnienie pełnej informacji jest o tyle bardziej istotne, że subfundusz nie stanowi produktu finansowego w rozumieniu SFDR sam w sobie, a zatem jedynym źródłem informacji na jego temat będą właśnie ujawnienia na poziomie funduszu. 

Ustawodawca unijny w wydanym RTS może przyjąć szczegółowe rozwiązania w zależności od tego, czy opcja inwestycyjna jest produktem finansowym (jak w przypadku funduszu), czy nim nie jest (jak w przypadku subfunduszu). RTS może również wprowadzić odmienną ocenę w zależności od rodzaju produktu (art. 8 albo 9 SFDR).

 Realizując obowiązki ujawnieniowe, podmiot zobowiązany powinien kierować się dążeniem do zapewnienia inwestorowi klarownej, pełnej i niewprowadzającej w błąd informacji, przy czym należy przyjąć, że może racjonalnie uwzględnić dostępne, zgodne z SFDR ujawnienia i inwestora do nich odesłać ze wskazaniem konkretnego źródła, np. jeżeli istnieją ujawnienia zgodnie z SFDR w odniesieniu do funduszu, który stanowi jedną z opcji inwestycyjnych PPK.

Obowiązek ujawnienia informacji przedkontraktowych dotyczy wyłącznie tych umów dotyczących produktów finansowych albo usług doradztwa inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego w rozumieniu SFDR, które zostały zawarte od dnia 10 marca 2021 r. Jeżeli umowa została zawarta przed tym dniem, podmiot nie ma obowiązku „uzupełniania” informacji przedkontraktowych o informacje wynikające z SFDR.

W przypadku produktów z wieloma wariantami inwestycyjnymi, których wybór może nastąpić w trakcie obowiązywania umowy, przez umowę rozumieć należy główną umowę zawartą z inwestorem, np. umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, IKE nabycie tytułów uczestnictwa funduszu z subfunduszami itp. Obowiązek ujawniania informacji przedkontraktowych nie dotyczy wobec tego etapu przed dokonaniem wyboru danego wariantu inwestycyjnego w ramach trwającej już umowy.

Obowiązki wynikające z art. 6 i 7 SFDR należy wykonywać zgodnie z brzmieniem SFDR, natomiast obowiązki wynikające z art. 8 i 9 SFDR należy wykonywać:

• zgodnie z brzmieniem SFDR – od dnia 10 marca 2021 r. do czasu wejścia w życie RTS;
• zgodnie z brzmieniem RTS – od dnia wejścia w życie RTS.

Zgodnie z art. 20 ust. 3 SFDR ujawnienia okresowe obowiązują od dnia 1 stycznia 2022 r., co oznacza, że pierwszy obowiązek w zakresie tych ujawnień powinien zostać zrealizowany w 2022 r. Okres referencyjny dla tych ujawnień wynika natomiast z regulacji sektorowych wskazanych w art. 11 ust. 2 SFDR – w większości przypadków jest to okres roczny. Oznacza to co do zasady, że podmioty zobowiązane będą ujawniać informacje okresowe po raz pierwszy w 2022 r. za rok 2021.

Na chwilę obecną nie jest rozstrzygnięte, czy ujawnienia z okresem referencyjnym za rok 2021 r. będą realizowane zgodnie z RTS. Kwestia ta zostanie ustalona na mocy ostatecznego kształtu RTS.

Podmiot może dowolnie decydować o tym, czy opracowuje strategię, o której mowa w art. 3 SFDR. Z tego przepisu wynika jedynie obowiązek podmiotu zobowiązanego do ujawnienia informacji na temat swojej strategii, nie zaś obowiązek jej posiadania. Wobec tego, podmiot może opublikować informację, że posiada strategię z art. 3 SFDR albo że takiej strategii nie posiada (por. także Q&A 5 powyżej). Informację, że podmiot nie posiada strategii należy rozumieć w ten sposób, że podmiot zobowiązany nie sporządził na poziomie całej swojej instytucji strategii określającej sposób uwzględniania sytuacji lub warunków środowiskowych, społecznych lub związanych z zarządzaniem, które – jeżeli wystąpią – mogłyby mieć, rzeczywisty lub potencjalny, istotny negatywny wpływ na wartość inwestycji.

Ewentualny brak posiadania strategii, o której mowa w art. 3 SFDR, nie oznacza jednak, że podmiot jest zwolniony z badania wpływu ryzyk dla zrównoważonego rozwoju na konkretny oferowany produkt/usługę. Zgodnie z art. 6 SFDR zarówno uczestnicy rynku finansowego, jak i doradcy finansowi, mają obowiązek ujawnić przed zawarciem umowy albo  opis ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w przypadku konkretnej umowy  albo  wyjaśnienie, z jakich względów ryzyka dla zrównoważonego rozwoju są w przypadku danej umowy nieznaczące. Podmiot zobowiązany ma wobec tego obowiązek zbadania ryzyk dla zrównoważonego rozwoju związanych z konkretnym produktem/usługą i ujawnienia klientowi odpowiednich informacji dotyczących wyniku przeprowadzonego badania.

Podmiot ma zatem obowiązek wprowadzenia takich procedur, które zapewnią badanie ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w przypadku konkretnego produktu/usługi. Procedury te powinny zapewnić działanie podmiotu w najlepszym interesie klienta, stosownie do przepisów sektorowych (porównaj motyw 12 SFDR).