W dniu 31 lipca 2019 r. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), na podstawie art. 43 ust. 2 MiFIR¹ opublikował opinię dotyczącą środków interwencji krajowej przyjętych przez KNF w sprawie kontraktów na różnicę (sygn. ESMA35-43-1995)².

ESMA w swojej opinii stwierdziła, że środki, które zostały ostatecznie określone w decyzji KNF (organ nadzoru) w sprawie ograniczenia wprowadzania do obrotu, dystrybucji oraz sprzedaży klientom detalicznym kontraktów na różnicę (CFD) (sygn. DAS.456.2.2019) są uzasadnione oraz proporcjonalne za wyjątkiem określenia: 

• niższego (niż w interwencji produktowej ESMA w sprawie CFD) poziomu depozytu zabezpieczającego dla detalicznych klientów doświadczonych oraz
• zakresu terytorialnego.

Z opinii ESMA wynika, że za uzasadnione oraz proporcjonalne zostało uznane podjęcie przez KNF interwencji produktowej w zakresie, który jest co najmniej tak samo rygorystyczny, jak w interwencji produktowej ESMA. 

Wykonując obowiązek, o którym mowa w art. 43 ust. 3 MiFIR, organ nadzoru przekazuje następujące informacje. 

KNF zaznacza, że organ nadzoru wprowadzając środki interwencji produktowej był zobowiązany, na podstawie art. 42 ust. 2 lit. c MiFIR, do uwzględnienia poziomu wiedzy oraz prawdopodobnego skutku przyjętych środków dla inwestorów nabywających CFD. Zatem zasadność wprowadzenia ograniczeń w oferowaniu CFD klientom indywidualnym nie powinna być oceniana wyłącznie na podstawie obserwowanych w przeszłości strat. 

Zgromadzone przez KNF informacje wskazują, że po wejściu w życie interwencji ESMA duża część klientów detalicznych przeniosła swoją aktywność inwestycyjną związaną z CFD do krajów spoza Unii Europejskiej albo zamierza to zrobić. Przyczyną tego zjawiska jest określenie dźwigni finansowej dostępnej w Unii Europejskiej na zbyt niskim poziomie. Powyższy proces oznacza, że klienci, którzy kontynuują swoją działalność inwestycyjną poza Unią Europejską, mają słabszą ochronę prawną. Jest to związane z różnicami pomiędzy przepisami prawa obowiązującymi w Unii Europejskiej i poza nią. 

Wprowadzenie definicji doświadczonego klienta detalicznego – mającego siedzibę lub miejsce zwykłego pobytu wyłącznie na terenie Polski – ma na celu zapobieżenie przenoszeniu działalności inwestycyjnej poza Unię Europejską. Dzięki temu inwestorzy posiadający status klienta doświadczonego będą mogli prowadzić działalność inwestycyjną z zachowaniem ochrony prawnej wynikającej z przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej, a równocześnie poziom dźwigni finansowej będzie dostosowany do ich oczekiwań.

Istotne jest, że wnoszenie niższego poziomu depozytu zabezpieczającego (oznaczającego dostęp do wyższej dźwigni) będzie dotyczyć jedynie tych klientów detalicznych, którzy będą w stanie wykazać niezbędną wiedzę oraz doświadczenie inwestycyjne. Celem takiego rozwiązania ma być identyfikacja tej grupy klientów detalicznych, którzy wykażą wymaganą przez KNF znajomość zasad dokonywania transakcji w CFD oraz wiążącego się z tym ryzyka inwestycyjnego. Organ nadzoru równocześnie zaznacza, że fakt przenoszenia przez klientów detalicznych, którym byłoby możliwe przyznanie statusu klienta doświadczonego, aktywności inwestycyjnej związanej z CFD do krajów spoza Unii Europejskiej z powodu zbyt niskiej dźwigni finansowej, potwierdza wniosek, że tacy klienci akceptują wyższe ryzyko inwestycyjne.

KNF zwraca uwagę, że po wygaśnięciu tymczasowej interwencji produktowej ESMA w sprawie CFD, poszczególne państwa członkowskie Unii Europejskiej przyjęły środki krajowe, które się od siebie różnią. Istnieją również państwa, w których nie zostały jeszcze przyjęte żadne ograniczenia dotyczące inwestycji w CFD. 

W opinii KNF taki stan może oznaczać, że dostawca CFD prowadzący działalność transgraniczną będzie ustalać – kierując się swoją oceną mniejszej bądź większej restrykcyjności krajowych środków nadzoru – które środki interwencji należy w danym przypadku stosować. To z kolei mogłoby prowadzić do arbitrażu regulacyjnego, który zgodnie z przepisami MiFIR należy wyeliminować. Dlatego celem określenia zakresu terytorialnego stosowania decyzji KNF było ustanowienie jednoznacznych zasad regulujących sposób prowadzenia działalności przez dostawców CFD w Polsce oraz w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej. KNF uznaje, że dzięki temu  wykluczona będzie możliwości stosowania przez dostawców CFD wspomnianego arbitrażu regulacyjnego.

Mając zatem na uwadze opinię ESMA, w ocenie organu nadzoru rozstrzygnięcie wdrożone decyzją w sprawie ograniczenia wprowadzenia do obrotu, dystrybucji oraz sprzedaży klientom detalicznym CFD (sygn. DAS.456.2.2019) jest uzasadnione oraz proporcjonalne i tym samym niezbędne było jego podjęcie.

_____________________
¹Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 173 z 12.06.2014, str. 84, ze zm.)
²https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/esma-35-43-1995-_esma_opinion_under_article_432_mifir_pl_cfd.pdf