Od 1 stycznia 2024 roku działalność instytucji pożyczkowych w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego będzie podlegała nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Nowe obowiązki wprowadza ustawa o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie1.
Nowe przepisy - nadchodzące zmiany
1. Podmioty wpisane do rejestru instytucji pożyczkowych, które nie spełnią nowych wymogów, będą mogły prowadzić działalność w zakresie udzielania kredytów konsumenckich bez spełniania tych wymogów, do 31 grudnia 2023 roku.
2. Do 30 listopada 2023 roku instytucje te mają obowiązek poinformowania KNF o podjętych działaniach w kierunku spełnienia nowych wymogów. Informacja taka powinna odnosić się do nowych wymogów w zakresie:
a) formy prawnej (instytucja pożyczkowa może prowadzić działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której ustanowiono radę nadzorczą),
b) wymogów kapitałowych (minimalny kapitał zakładowy instytucji pożyczkowej wynosi 1 mln zł i może być pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym, przy czym środki na pokrycie tego kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych).
Spełnienie wymogów powinno nastąpić do 31 grudnia 2023 roku.
3. Od 1 stycznia 2024 roku instytucje pożyczkowe, które nie będą spełniały wspomnianych wymogów, zostaną wykreślone z rejestru instytucji pożyczkowych, prowadzonego przez KNF. Spełnienie tych wymogów powinno być potwierdzone wpisem w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, z uwagi na to, że zmiana umowy spółki, a także podwyższenie kapitału zakładowego dla swej skuteczności wymagają wpisu do rejestru. Brak takiego wpisu będzie podstawą do wykreślenia instytucji pożyczkowej z rejestru. Dlatego tak istotne jest złożenie wniosków do sądu rejestrowego z odpowiednim wyprzedzeniem.
4. Po 1 stycznia 2024 roku instytucje pożyczkowe kontynuujące działalność, będą zobowiązane do przekazywania KNF kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego, obejmujących informacje o:
a) udzielonych kredytach konsumenckich, w tym ich liczbie, z uwzględnieniem liczby kredytów, o których mowa w art. 36b ustawy o kredycie konsumenckim
2, wartości, strukturze terminowej i walutowej oraz opóźnieniach w spłatach,
b) zawartych umowach o kredyt konsumencki, w tym ich liczbie, rodzajach oraz statusie,
c) liczbie klientów, którym udzielono kredytu konsumenckiego, z uwzględnieniem liczby klientów, którym udzielono kredytu, o którym mowa w art. 36b ustawy o kredycie konsumenckim,
d) łącznych przychodach uzyskanych z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego z wyodrębnieniem przychodów uzyskanych w związku z pozaodsetkowymi kosztami kredytu,
e) bilansie, ze wskazaniem źródeł finansowania działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego,
f) osobach pełniących funkcje członka zarządu, rady nadzorczej i prokurenta instytucji pożyczkowej, w tym o spełnianiu przez te osoby określonych w ustawie wymagań w zakresie niekaralności (brak prawomocnego skazania za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe).
Informacje te mają być przekazywane wyłącznie w postaci elektronicznej, za pośrednictwem formularzy i kanałów komunikacji, udostępnionych przez UKNF. Szczegółowy zakres i terminy przekazywania tych informacji oraz wzory formularzy sprawozdawczych określi minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia.
5. W razie niewykonywania, przewidzianych w ustawie o kredycie konsumenckim, obowiązków przekazania informacji KNF bądź nieprawidłowego ich wykonania, w przypadku nie wykonania w wyznaczonym terminie zaleceń wydanych przez KNF dotyczących zapewnienia zgodności działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego z ustawą o kredycie konsumenckim oraz w przypadku innych naruszeń ustawy o kredycie konsumenckim, KNF będzie mogła:
a) nałożyć karę pieniężną do wysokości 150 tys. zł na członka zarządu instytucji pożyczkowej bezpośrednio odpowiedzialnego za nieprawidłowości,
b) nałożyć na instytucję pożyczkową karę pieniężną do wysokości 15 mln zł,
c) wystąpić do organu instytucji pożyczkowej z wnioskiem o odwołanie członka zarządu bezpośrednio odpowiedzialnego za nieprawidłowości,
d) zawiesić w czynnościach członka zarządu bezpośrednio odpowiedzialnego za nieprawidłowości, do czasu podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie wniosku o jego odwołanie (zawieszenie w czynnościach polega na wyłączeniu z podejmowania decyzji w zakresie praw i obowiązków majątkowych tego podmiotu),
e) wykreślić instytucję pożyczkową z rejestru instytucji pożyczkowych, a jeżeli jest wpisana jednocześnie do rejestru pośredników kredytowych – także z tego rejestru.
6. Instytucje pożyczkowe będą zobowiązane do wnoszenia rocznych wpłat na pokrycie kosztów nadzoru. Terminy ich wnoszenia, wysokość i sposób obliczania wpłat, a także sposób i terminy rozliczania należności z tytułu wpłat oraz wzór deklaracji o dokonaniu wpłaty na pokrycie kosztów nadzoru określi Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Dodatkowo, instytucje pożyczkowe będą zobowiązane do przekazania KNF, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, deklaracji o dokonaniu wpłaty na pokrycie kosztów nadzoru.
Zmiany, które już weszły w życie
1. Od 18 grudnia 2022 roku KNF prowadzi rejestr instytucji pożyczkowych. Wpis do rejestru może uzyskać podmiot:
a) prowadzący działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej albo w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której ustanowiono radę nadzorczą (przed 18 grudnia 2022 roku nie było wymogu, aby instytucja pożyczkowa działająca w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością miała radę nadzorczą),
b) z minimalnym kapitałem zakładowym w wysokości 1 mln zł (przed 18 grudnia 2022 roku wymóg wynosił 200 tys. zł), pokrytym wyłącznie wkładem pieniężnym, przy czym środki na pokrycie tego kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych,
c) którego członkiem zarządu, rady nadzorczej lub prokurentem może być wyłącznie osoba, która nie była prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe.
2. Od 18 maja 2023 roku KNF uzyskała uprawnienie do wykreślenia z rejestru instytucji pożyczkowych podmiotu, który został wykreślony z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
______________________
1ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz. U. z 2022 poz. 2339)2ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim
