W piątym posiedzeniu Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) udział wzięli:

• Jacek Jastrzębski – Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
• Dagmara Wieczorek-Bartczak – Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego,
• Rafał Mikusiński – Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego,
• Krzysztof Budzich – Przedstawiciel ministra właściwego ds. instytucji finansowych,
• Jan Pawelec – Przedstawiciel ministra właściwego ds. gospodarki,
• Andrzej Kaźmierczak – Członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego,
• Robert Tomanek – Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiejⁱ,
• Mirosław Panek – Przedstawiciel Bankowego Funduszu Gwarancyjnego*,
• Tomasz Chróstny, Przedstawiciel Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów*.

1.    Komisja jednogłośnie wyraziła zgodę na powołanie:

• Marka Lusztyna na stanowisko Prezesa Zarządu Banku Polska Kasa Opieki SA,
• Jarosława Babiucha na stanowisko Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Krzywdzie,
• Teresy Kawaler na stanowisko Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Skoczowie,
• Romana Lichoty na stanowisko Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Tarnobrzegu,
• Magdaleny Katarzyny Woch na stanowisko Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Kurowie,
• Ewy Jankowskiej na stanowisko Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Sztumie.

2.    Komisja jednogłośnie wyraziła zgodę na powierzenie:

• Robertowi Banachowi funkcji Członka Zarządu Banku Polskiej Spółdzielczości SA nadzorującego zarządzanie ryzykiem istotnym w działalności Banku,
• Leokadii Danucie Tołwińskiej funkcji Członka Zarządu SGB-Banku SA nadzorującego zarządzanie ryzykiem istotnym w działalności Banku.

3.    Komisja jednogłośnie zezwoliła:

• Monsas sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie,

na świadczenie usług płatniczych w charakterze krajowej instytucji płatniczej w następującym zakresie:

• przyjmowanie wpłat gotówki i dokonywanie wypłat gotówki z rachunku płatniczego oraz wszelkie działania niezbędne do prowadzenia rachunku; 
• wykonywanie transakcji płatniczych, w tym transferu środków pieniężnych na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub u innego dostawcy: 
  • przez wykonywanie usług polecenia zapłaty, w tym jednorazowych poleceń zapłaty,
  • przez wykonywanie usług polecenia przelewu, w tym stałych zleceń;
• przekaz pieniężny.

4.    Komisja jednogłośnie stwierdziła brak podstaw do zgłoszenia sprzeciwu wobec bezpośredniego nabycia przez WBN Holding Limited z siedzibą w Limassol (Cypr) akcji IB Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych SA z siedzibą w Warszawie w liczbie zapewniającej przekroczenie 50% udziału w kapitale zakładowym oraz 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu IB TFI SA.

5.    Komisja jednogłośnie uchyliła zakaz wykonywania przez Getin Noble Bank SA prawa głosu z akcji Idea Bank SA, stanowiących 3,74% kapitału zakładowego Idea Bank SA, nabytych z naruszeniem przepisu art. 25 ust. 1 ustawy Prawo bankowe.

Tym samym Komisja przychyliła się do wniosku Getin Noble Bank SA (GNB) złożonego w związku z przekroczeniem przez GNB progu 10% bezpośredniego udziału w kapitale zakładowym Idea Bank (IB). W związku z faktem, że nabycie akcji powodujące przekroczenie ww. progu nastąpiło bez wymaganego, uprzedniego zawiadomienia KNF, a więc z naruszeniem art. 25 ust. 1 Prawo bankowe, zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe, z akcji tych nie mogło być wykonywane prawo głosu.

Komisja, na podstawie analizy zgromadzonego materiału przyjęła, że nie zachodzą określone w art. 25h ust. 3 ustawy Prawo bankowe przesłanki dla utrzymania w mocy zakazu wykonywania przez GNB prawa głosu z akcji IB nabytych z naruszeniem art. 25 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, a opisaną sytuację należy uznać za szczególnie uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 25m ustawy Prawo bankowe. Komisja uznała, że nie ma podstaw do stwierdzenia, że zakaz wykonywania prawa głosu jest uzasadniony potrzebą ostrożnego i stabilnego zarządzania IB, z uwagi na możliwy wpływ Wnioskodawcy na IB lub z uwagi na ocenę sytuacji finansowej Wnioskodawcy.

6.    Komisja jednogłośnie zezwoliła na zmianę statutu:

• Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego „Nowy Świat” SA.

7.    Komisja jednogłośnie nałożyła na Origin Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA z siedzibą w Warszawie kary pieniężne za naruszenie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej „ustawa”)¹. 

I.    Kara pieniężna w wysokości 1 miliona złotych nałożona została za naruszenie przez Origin TFI SA: 

• art. 45a ust. 4a ustawy poprzez nienależyte sprawowanie bieżącego nadzoru nad wykonywaniem czynności związanych z zarządzaniem funduszem inwestycyjnym Skaut Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (dalej Skaut NS FIZ) przez podmiot, któremu Towarzystwo powierzyło zarządzanie portfelem funduszu.
• art. 48 ust. 2a pkt 2 ustawy w związku z zarządzaniem funduszem inwestycyjnym Millstream Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym (dalej Millstream NS FIZ), w sposób cechujący się brakiem rzetelności, profesjonalizmu i należytej staranności. 

II.    Kara pieniężna w wysokości 250 tysięcy złotych nałożona została w związku z naruszeniem przez Millstream NS FIZ art. 3 ust. 1 w zw. z art. 183 ust. 1 ustawy w zakresie w jakim ww. fundusz nie dysponował środkami pieniężnymi zebranymi w drodze publicznego lub niepublicznego proponowania nabycia certyfikatów inwestycyjnych na nabycie pakietów wierzytelności.

Komisja ustaliła, że w trakcie zarządzania portfelem funduszu Skaut NS FIZ przez podmiot, któremu Towarzystwo zleciło zarządzanie obejmujące sekurytyzowane wierzytelności Skaut NS FIZ (dalej „Zarządzający”), doszło do nieprawidłowości, które nie zostały zidentyfikowane i wyeliminowane przez Towarzystwo w ramach bieżącego nadzoru Towarzystwa nad Zarządzającym. 

W związku z funduszem Skaut NS FIZ stwierdzone naruszenia polegały w szczególności, na tym, że: 

1.    Towarzystwo akceptowało wszelkie podejmowane przez Zarządzającego decyzje dotyczące Skaut NS FIZ, nie poddając ich należytej analizie. 

2.    Towarzystwo zaakceptowało bez zastrzeżeń zarekomendowaną przez Zarządzającego cenę nabycia dziesięciu pakietów wierzytelności, bez należytej weryfikacji założeń dla przyjętej ceny nabycia. Kalkulacja ceny nabycia danego pakietu wierzytelności (od innych funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Zarządzającego) stanowiła wyłącznie wynik przeprowadzonej przez Zarządzającego analizy, nie wskazując przy tym założeń przyjętych do jej ustalenia (wierzytelności nabywane były przez Skaut NS FIZ znacznie powyżej ich wartości godziwej). 

Wyceny pakietów wierzytelności zostały sporządzone przez Zarządzającego w oparciu o benchmark własny Zarządzającego, podczas gdy posiadał on pełną wiedzę na temat historycznych odzysków, kosztów windykacji i przepływów pieniężnych w zakresie poszczególnych wierzytelności (również zarządzał wierzytelnościami funduszy, które sprzedawały Skaut NS FIZ pakiety wierzytelności). Ponadto dokumenty dotyczące wycen nie zawierały parametrów dotyczących benchmarku własnego Zarządzającego, umożliwiających ich weryfikację przez Towarzystwo. 

Zastrzeżeń Towarzystwa nie wzbudziły przede wszystkim planowane wysokości odzysków z wierzytelności w kolejnych latach, które znacznie przekraczały odzyski historyczne. Za wiarygodną przyjmowana była wartość godziwa wierzytelności dokonana wyłącznie w oparciu o dane przyjęte przez Zarządzającego. 

Tymczasem Zarządzający w rekomendacjach sprzedaży (sporządzonych dla funduszy sprzedających do Skaut NS FIZ pakiety wierzytelności) oszacował wartość godziwą sprzedawanych wierzytelności na kwotę znacznie niższą niż cena, za którą Skaut NS FIZ nabył pakiety wierzytelności. 

3.    Towarzystwo dopuściło, aby Skaut NS FIZ reprezentowany przez Zarządzającego, posiadając znikomy (w stosunku do wartości nabywanych aktywów) poziom aktywów netto, zawierał wielomilionowe umowy w przedmiocie nabycia składników lokat z terminem zapłaty ceny odroczonym w czasie. W chwili zawarcia poszczególnych umów oraz realizacji transakcji Skaut NS FIZ nie dysponował aktywami netto, w tym środkami pieniężnymi, które pozwalałyby na nabycie poszczególnych portfeli wierzytelności za ustaloną cenę sprzedaży.

4.    Towarzystwo w ramach nadzoru nad Zarządzającym akceptowało sytuację, w której Zarządzający, po nabyciu do portfela Skaut NS FIZ dziesięciu pakietów wierzytelności, nie podejmował żadnych działań windykacyjnych w stosunku do wierzytelności wchodzących w skład portfela ww. funduszu (pomimo założonych w rekomendacjach nabycia pakietów wierzytelności wysokich prognoz odzysków w kolejnych latach od ich nabycia), co nie było zgodne z zasadniczym celem inwestycyjnym funduszu oraz umową o zarządzanie zawartą z Zarządzającym, której przedmiotem było odpłatne zarządzanie portfelem wierzytelności polegające m.in. na dochodzeniu wierzytelności, w tym w szczególności na drodze sądowej lub w postępowaniu egzekucyjnym.   

Komisja wskazuje, że w tego typu funduszach inwestycyjnych zarządzanie powinno polegać na nabywaniu pakietów wierzytelności oraz w szczególności na aktywnym odzyskiwaniu wierzytelności w drodze polubownej, sądowej czy egzekucyjnej.  

5.    Towarzystwo nie prowadziło bieżącego i aktywnego nadzoru nad wyszukiwaniem aktywów do portfela Skaut NS FIZ, nie nadzorowało w sposób należyty kwestii sporządzania przez Zarządzającego badania due diligence w zakresie nabywanych wierzytelności. 

Zgodnie z treścią art. 45a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu afi towarzystwo funduszy inwestycyjnych może w drodze umowy zawartej w formie pisemnej powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez towarzystwo. Przedmiotem wskazanej wyżej umowy może być zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego lub jego częścią. 

Bez względu jednak na podmiot, któremu powierzono wykonywanie czynności towarzystwa, zgodnie z brzmieniem art. 45 ust. 4a ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu afi towarzystwo funduszy inwestycyjnych jest obowiązane do bieżącego nadzorowania powierzonych zadań. Przez cały okres zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego przez inny podmiot, towarzystwo pozostaje odpowiedzialne za właściwe wykonanie przekazanych zadań, w tym wykonywanie ich zgodnie z przepisami prawa. Istotny z punktu widzenia rozumienia pojęcia bieżącego nadzoru jest również artykuł 75 Rozporządzenia 231/2013², zgodnie z którym przy przekazywaniu wykonywania jednej lub większej liczby funkcji w swoim imieniu ZAFI powinno między innymi zagwarantować, iż osoba, której przekazano wykonywanie funkcji, wykonuje je skutecznie i zgodnie z mającym zastosowanie prawem i wymogami regulacyjnymi. Nadzór bieżący towarzystwa nad podmiotem zarządzającym musi być faktyczny, należyty i skuteczny.

W związku z zarządzaniem funduszem Millstream NS FIZ, Towarzystwo naruszyło art. 48  ust. 2a pkt 2 ustawy, gdyż zarządzało wskazanym funduszem w sposób cechujący się brakiem rzetelności, profesjonalizmu i należytej staranności. Naruszenia Towarzystwa polegały w szczególności na tym, że:

1.    Towarzystwo nie zweryfikowało w sposób należyty dokumentów dotyczących wyceny pakietów wierzytelności nabywanych do portfela Millstream NS FIZ, przyjętych założeń do wyceny pakietów, w tym zastrzeżeń Towarzystwa nie wzbudziły szacowane przyszłe odzyski z wierzytelności, które zostały przyjęte na znacznie wyższym poziomie niż odzyski historyczne. 

2.    Towarzystwo nabyło do portfela Millstream NS FIZ siedem pakietów wierzytelności, a następnie zbyło tego samego dnia sześć nabytych pakietów innym funduszom inwestycyjnym, nie posiadając dokumentów uzasadniających przyjęte ceny sprzedaży.

3.    Towarzystwo nie prowadziło żadnych działań windykacyjnych w stosunku do pakietu wierzytelności pozostającego w portfelu Millstream NS FIZ, co nie było zgodne z zasadniczym celem inwestycyjnym ww. funduszu i nie było działaniem w interesie uczestników funduszu.

Zasada wyrażona w art. 48 ust. 2a pkt 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu afi jest elementarną zasadą obligującą Towarzystwo do działania w sposób rzetelny, profesjonalny oraz z zachowaniem należytej staranności. 

W kontekście naruszenia art. 3 ust. 1 w zw. z art. 183 ust. 1 ustawy Komisja wskazuje, że fundusz Millstream NS FIZ (zarządzany przez Towarzystwo) zawierał wielomilionowe umowy przelewu/nabycia wierzytelności z terminem zapłaty ceny odroczonym w czasie, nie dysponując w chwili zawarcia umów środkami pieniężnymi, które pozwalałyby na nabycie poszczególnych portfeli wierzytelności za ustaloną cenę sprzedaży (posiadane przez fundusz środki pieniężne były znikome w stosunku do wartości zawieranych umów). 

Komisja wskazuje, że wymieniony artykuł stanowi o możliwości nabywania przez fundusz inwestycyjny papierów wartościowych, instrumentów rynku pieniężnego czy innych praw majątkowych za środki zgromadzone w drodze publicznego lub w przypadkach wskazanych w ustawie niepublicznego proponowania certyfikatów inwestycyjnych.

Komisja informuje, że maksymalny wymiar kary w niniejszej sprawie wynosi: 
w punkcie I – 5 000 000 zł,
w punkcie II – 5 000 000 zł.   

8.    Komisja zapoznała się:

• z raportem o stanie sektora ubezpieczeń po III kwartałach 2019 r.,
• z informacją na temat działalności zagranicznych zakładów ubezpieczeń w Polsce oraz krajowych zakładów ubezpieczeń za granicą w 2018 r.,
• informacją dotyczącą podmiotów wpisanych na listę ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego w okresie od 21.01.2020 r. do 3.02.2020 r.

9.    Kolejne posiedzenia Komisji zaplanowane są na:

• 18 lutego
• 3 marca
• 17 marca
• 31 marca
• 14 kwietnia

* Członkowie Komisji uczestniczący w posiedzeniach wyłącznie z głosem doradczym, nie biorący udziału w głosowaniach.

 ____________________

ⁱ R. Tomanek nie brał udziału w omawianiu i głosowaniu spraw opisanych w pkt. 1, 3 i 5 komunikatu.

¹ Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1355, z późn. zm.). 

² Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) Nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru (Dz. U. UE L 83 z dnia 22 marca 2013 r.).