W dniu 25 kwietnia 2018 r. zapadło istotne dla praktyki nadzorczej orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) dotyczące kwestii limitów inwestycyjnych dla funduszy inwestycyjnych otwartych (sygn. akt VI SA/Wa 1609/17).

W sprawie administracyjnej dotyczącej ukarania jednego z towarzystw funduszy inwestycyjnych pojawiła się kwestia wykładni art. 104 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 56, z póżn. zm.) – „ustawa”. Przepis ten przewiduje, że fundusz inwestycyjny otwarty nie może nabyć papierów wartościowych dających więcej niż 10% ogólnej liczby głosów w którymkolwiek organie emitenta tych papierów. 

Wykładnia powyższego przepisu dokonana przez towarzystwo oraz Izbę Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA), która uczestniczyła w postępowaniu, prowadziła do wniosku, że ograniczenie inwestycyjne stosuje się odrębnie do każdego z subfunduszy wydzielonych w ramach otwartych funduszy inwestycyjnych. 

W konsekwencji KNF akceptowałaby sytuację, w której otwarty fundusz inwestycyjny zarządzałby emitentem papierów wartościowych, posiadanych przez subfundusze wydzielone w ramach tego funduszu. Taki stan faktycznoprawny przełamywałby zasadę wyrażoną w art. 56 ust. 1 dyrektywy UCITS IV, według której fundusze inwestycyjne otwarte pełnią rolę wyłącznie inwestorów pasywnych.

Stanowisko procesowe KNF zasadzało się na twierdzeniu, że ograniczenia inwestycyjne stosuje się osobno, ale wyłącznie w odniesieniu do wartości aktywów każdego subfunduszu, jak stanowi expressis verbis art. 160 ust. 2 ustawy. Limity abstrahujące od wartości aktywów, jak np. odnoszące się do nabywania określonej liczy papierów wartościowych, uprawniających do wykonywania prawa głosu, nie mogą być więc stosowane osobno wobec każdego z subfunduszy. 

WSA uznał prawidłowość zarówno podstawy formalnej, jak i materialnej zaskarżonej decyzji. Przede wszystkim w ustnych motywach rozstrzygnięcia podkreślono, że nie ma podstaw do przyjęcia takiego rozumienia art. 104 ustawy, wywołującego skutek eliminacji ograniczenia inwestycyjnego przewidzianego tym przepisem. Stany posiadania papierów wartościowych poszczególnych subfunduszy nie mogą przekraczać w sumie stanu posiadania otwartego funduszu inwestycyjnego dozwolonego ustawą.

Ponadto WSA oddalił również zarzut formalny dotyczący ważności przeprowadzenia rozprawy administracyjnej poza posiedzeniem KNF. WSA uznał, że wobec unormowań kodeksowych (art. 93 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257, ze zm.) ) oraz brzmienia Regulaminu Komisji uchwalanego przez Komisję, zgodnie z upoważnieniem ustawowym wyrażonym w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 621) dla skuteczności prawnej rozprawy wystarczająca jest obecność co najmniej jednego umocowanego przez Przewodniczącego KNF członka KNF. Orzeczenie jest nieprawomocne.